24.7.1570: Ο Λαλά Μoυσταφά απoφασίζει vα επιτεθεί πρώτα εvαvτίov της Λευκωσίας και μετά εvαvτίov της Αμμoχώστoυ. Ο στρατός εγκαθίσταται έξω από τη Λευκωσία, εvώ αρχίζoυv oι πρώτες αψιμαχίες.

S-52

24.7.1570: Ο ΛΑΛΑ ΜΟΥΣΤΑΦΑΣ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ ΝΑ ΕΠΙΤΕΘΕΙ ΠΡΩΤΑ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΗΣ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΗΣ ΑMΜΟΧΩΣΤΟΥ. Ο ΣΤΡΑΤΟΣ ΕΓΚΑΘΙΣΤΑΤΑΙ ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΗ ΛΕΥΚΩΣΙΑ ΕΝΩ ΑΡΧΙΖΟΥΝ ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΑΨΙΜΑΧΙΕΣ

Στις 24 Ιουλίου ο Μουσταφαπασάς, (Λαλά Μουσταφά) συγκρότησε πολεμικό συμβούλιο και αποφάσισε όπως αρχίσει πρώτα η πολιορκία της Λευκωσίας, που αποτελούσε την πρωτεύουσα της Νήσου, όπου φυλάγονταν όλοι οι θησαυροί, και για τους οποίους, όπως γράφει ο Κυπριανός στην Ιστορία του οι Γενίτζαρος ενδιαφέρονταν πρισσότερο να πολεμήσουν και να αρπάξουν.

Λεπτομέρειες αυτού του πολεμικού Συμβουλίου δίνει ο ιστοριογράφος Πάολο Παρούτα (Εξέρπτα Σύπρια):

"Ο Πιαλή υποστήριζε πως έπρεπε να πολιορκήσουν την Αμμόχωστο, γιατί αφού την καταλάμβαναν, η Λευκωσία θα έπεφτε σύντομα, επειδή βρισκόταν μακρυά από τη θάλασσα και δεν θα ήταν δυνατός ο ανεφοδιασμός και η ενίσχυση της φρουράς της.

"Υποστήριζε ακόμα ότι τα τείχη της Αμμοχώστου, δεν ήταν τόσο ισχυρά ούτε και οι υπερασπιστές της πολλοί και γι' αυτό θα ήταν δυνατό να πέσει μετά τις πρώτες επιθέσεις.

"Η πτώση της πόλης θα προκαλούσε τόσο τρόμο, ώστε ολόκληρο το νησί θα έπεφτε σύντομα.

"Αλλά ο Μουσταφά Πασάς υποστήριζε πως δεν έπρεπε τόσο μεγάλες δυνάμεις να χάσουν τη φήμη τους με την κατάληψη ενός μικρού στόχου με απώλειες που θα αποκαρδίωναν τους Τούρκους.

"Υποστήριζε ακόμα ότι η Αμμόχωστος βρισκόταν υπό την κατοχή των Γενουατών για 90 χρόνια και όμως κύριοι στην Κύπρο εξακολουθούσαν να είναι οι Λουζινιανοί βασιλιάδες. "Ετσι η κατάληψη της πόλης δεν θα βοηθούσε στην κατάληψη όλου του νησιού, ενώ όλοι οι ευγενείς είχαν καταφύγει στη Λευκωσία, όπου είχαν επίσης συγκεντρωθεί ο πλούτος και τα πυρομαχικά.

"Ετσι, υποστήριζε ο Μουσταφάς, με την κατάληψη της θα τελείωναν όλα. Και ακόμα ότι δεν ήταν βέβαιο ότι η Αμμόχωστος θα έπεφτε τόσο σύντομα.

"Μέχρι τα τέλη που βρίσκονταν γύρω από την Αμμόχωστο επικαλέστηκε που προκαλούσαν δυσοσμία και ασθένειες.

"Ο Μουσταφάς έλεγε επιπλέον ότι οι πληροφορίες που είχε από αιχμαλώτους ήταν πως οι πιο καλοί στρατιώτες αποσύρθηκαν στην Αμμόχωστο, όπου θα γινόταν πραγματική μάχη.

"Για τους λόγους που επικαλέστηκε ο Μουσταφάς και από σεβασμό στο αξίωμα του, το πολεμικό συμβούλιο αποφάσισε να καταληφθεί πρώτα η Λευκωσία".

Ετσι ο Λαλά Μουσταφά ξεκίνησε με μια δύναμη 100.000 και πλέον ανδρών για τη Λευκωσία, ενώ φρόντισε να αποκόψει τις γραμμές ανεφοδιασμού της πόλης από την Αμμόχωστο.

Για το λόγο αυτο έστειλε 500 ιππείς να πάρουν θέσεις στο δρόμο Λευκωσίας-Αμμοχώστου.

Ο Μουστασφάς στρατοπέδευσε έξω από τη Λευκωσία και τοποθέτησε τους άνδρες του, οι οποίοι άρχισαν αμέσως τις επιθέσεις.

Κατά το Χάμμερ, η Στρατιά του Μουσταφά έξω από τα τείχη της Λευκωσίας, αποτελείτο από 50.000 πεζούς και 6.000 Γενιτσάρους και 2.500 ιππείς.

Στη δύναμη αυτή όμως προστίθεντο και χιλιάδες δρομείς και εμπρηστές.

Στη Λευκωσία υπήρχαν 250 τηλεβόλα (κανόνια) και η πόλη ήταν κυκλωμένη από τείχος που είχαν κτίσει οι Ενετοί.

Οι ένδεκα προμαχώνες του τοίχους κατά τον Χάμμερ, μήκους 30 βημάτων, μπορούσαν να περιλάβουν τέσσερα τηλεβόλα και 2000 άνδρες.

Η όλη φρουρά της πόλης αποτελείτο από 10.000 άνδρες από τους οποίους οι 1.500 ήσαν ιταλοί, 3.000 από την ενετική ήπειρο, 2.500 χωροφύλακες, 250 Αλβανοί και 1000 κάτοικοι της Λευκωσίας.

Στην πόλη βρισκόταν επίσης και ο τοποτηρητής των Ενετών Νικόλαος Δάνδολος.

Οι έντεκα προμαχώνες της Λευκωσίας ήσαν: Αριστερά της Πύλης Αμμοχώστου ήταν η Καράφα και δεξιά το Ποδοκάταρο.

Κατά σειράν μετά από τον προμαχώνα Ποδοκατάρου ήσαν οι εξής προμαχώνες: Κωστάντζου, Δαβίλα, Τριπόλεως, Ροκάς, (Ρουχιάς) Μούλα, Κουερίνη, Βαρβάρου, Λορδάνου και Αδρυ.

Ο Μουσταφάς πασάς τοποθέτησε τους άνδρες του σε διάφορα σημεία της περιοχής της Λευκωσίας, ενώ ο ίδιος στρατοπέδευσε στο βουνό Μανδιάς.

Αλλοι άνδρες του στρατοπέδευσαν στον Αγιο Δομέτιο και άλλοι μεταξύ της Αγαλντζιάς και της Αθαλάσσας.

Η πρώτη επίθεση των ανδρών του Μουσταφά δεν καθυστέρησε καθόλου.

Εγινε στις 26 Ιουλίου 1570.

Στην πρόκληση του Μουσταφά ορισμένοι από τους φρουρούς της Λευκωσίας βγήκαν από τα τείχη τις επόμενες δυο ημέρες, αλλά τίποτε δεν κατόρθωσαν να επιτύχουν.

Στις 30 σύμφωνα με τον Κυπριανό, ο Μουσταφάς ανήγειρε μεγάλο Πύργο στο Μανδιά που απείχε μόλις 140 πόδια από το τείχος της Λευκωσίας.

Οι πολιορκημένοι προσπάθησαν να το γκρεμίσουν, αλλά στάθηκε αδύνατο.

Στη συνέχεια ο Μουσταφάς έκτισε άλλους δύο Πύργους στον Αγιο Γεώργιο και το βουνό Μαργαρίτα και τελικά ένα τέταρτο λίγο πιο κάτω από το Μανδιά.

Ταυτόχρονα άνοιξε πλατειά χανδάκια μέχρι τα παλαιά Τοιχόκαστρα και στη συνέχεια έκτισε άλλους τέσσερις πύργους.

Στους πύργους αυτούς ο Μουσταφάς τοποθέτησε μεγάλα κανόνια, τα οποία για τέσσερις ημέρες εναντίον των προμαχώνων και κατά τον Κυπριανό "δεν ανεπαύετο παρά μόνο τρεις ώρας της ημέρας δια την καύσιν του Ηλίου την μεγάλην".

Επειδή όμως τα βόλια των κανονιών δεν προκαλούσαν ζημιές στο τείχος ο Μουσταφάς άλλαξε τακτική και εξόπλισε τους άνδρες του με "τσάπες κούσπους και φτιάρια" και προχώρησαν προς το τείχος όπου δημιούργησαν μεγάλο χανδάκι που έμοιαζε με θέση μάχης.

Εκεί εγκαταστάθηκαν αρκετοί άνδρες και έβαλλαν εναντίον οποιουδήποτε εμφανιζόταν στα τείχη.

Από εκεί επεξέτειναν τις θέσεις τους με νέα χαρακώματα και λαγούμια και πλησίαζαν όσο μπορούσαν περισσότερο προς το τείχος και άρχισαν να γκρεμίζουν το τείχος.

Ο Λαλά Μουσταφάς ήταν αποφασισμένος να καταλάβει τη Λευκωσία και περιέσφιγγε όλο και περισσότερο τον κλειό.

Οι εγκλωβισμένοι ζήτησαν βοήθεια από την Αμμόχωστο και από τους άλλους Κυπρίους που βρίσκονταν στις ορεινές περιοχές, αλλά ήταν αδύνατη η αποστολή βοήθειας, ενώ άλλοι απεσταλμένοι είχαν συλλφθεί αιχμάλωτοι.

Στο μεταξύ οι Τούρκοι συνέχιζαν να προκαλούν περισσότερες ζημιές στα τείχη, ενώ συνέχιζαν τον πόλεμο νεύρων με την αποστολή μηνυμάτων με τα οποία καλούσαν τους πολιορκημένους να παραδοθούν ή με το ρίξιμο μέσα στην πόλη, παρομοίων μηνυμάτων, που τα έδεναν πάνω στα βέλη τους.

Οι εγκλωβισμένοι της Λευκωσίας ζήτησαν βοήθεια από την Αμμόχωστο. Ομως ο ασφυκτικός κλοιός που επέβαλε ο Λαλά Μουσταφάς καθιστούσε αδύνατη την ενίσχυση των Λευκωσιατών.

Ο Κυπριανός γράφει για τις δραματικές αυτές στιγμές των εγκλωβισμένων της Λευκωσίας:

"Οντες εις τοιαύτην στενοχωρίαν οι της Λευκοσίας, έγραψαν ζητούντες βοήθειαν από την Αμμόχωστον, αλλ' επιάσθησαν υπό του εχθρού και δη έστειλαν καπετάνιον Ιωάννην Βαπτιστήν, άνθρωπον ανδρείον, τον οποίον καταδιώκοντες οι εχθροί του άρπαξαν το καπέλλον και τον πουνιάλον και ελθόντες υπό τα τείχη τα έδειχναν.

"Εγραψε πάλιν ο Μουσταφαπασάς γραφάς εις τον κώμητα Γιάκουμον Δενώρες, γενεράλην της αντιγλιερίας και εις τον λαόν, παρακινών πάντας να παραδοοθούσι με το ήσυχον διά την τιμήν και την ζωήν του, αλλ' ουδέν απεκρίθησαν.

"Εφθασε τέλος πάντων ο καπετάνιος βαπτιστής εις Αμμοχουστον και του Συμβουλίου εκεί συναχθέντος, ανεγνώσθη η γραφή των της Λευκοσίας, ήτις περιείχε τρία ζητήματα:

"Ενα, ότι ο Εκτωρ Βαγλιόνες εζητήτο διά την διαυθέντευσιν αυτής.

"Δεύτερον βοήθειαν από Ιταλούς στρατιώτας, και

"Τρίτον, πομπαρδιέρους.

" Ο μεν Εκτωρ Βαγλιόνες επεθύμη να έλθη εις βοήθειαν της Λευκοσίας, αλλά το συμβεβηκός του Βαπτιστού τον εμπόδισεν.

"Εστειλε λοιπόν αντ' αυτού ένα καπετάνιον από την Βερώναν πομπαρδιέρην με σύντροφον και μετά πολλούς κινδύνους, φόβους και ολοκλήρους ημέρας νυστικοί, φυγόντες από τρεις φυλάξεις των εχθρών, έβησαν εις Λευκοσίαν τη 10η Αυγούστου.

"Οσοι στάλθησαν εις τα όρη να συνάξουν ανθρώπους επιάσθησαν από τον εχθρόν και τούτους επαράστησαν έμπροσθεν των τειχίων εις τους έσσωθεν.

"Βλέποντες πως δεν ήλπιζον καμμίαν βοήθειαν, άρχισαν να ρίπτουν κανώνια από το του Ποδοκατάρου έως εις το Κωνστάντζου, και τούτο εις εκείνο διά να κλείσουν τους λαιμούς των μπαλουαρδίων.

"Το αυτό εις το της Τρίπολης και εις το Δαβίλα, ο εκεί Σωζόμενος πομπαρδιέρος και άλλοι μη αφήνωντες τον τόπον ελεύθερον του εχθρού.

"Μετά ταύτα όλοι οι πομπαρδιέροι έδωκαν μεγάλην ενόχλησιν του εχθρού και πολλούς εθανάτωσαν.

" Αλλ' ο τοποτηρητής εμπόδισε διά να μη φθείρεται η πόλβερη.

"Τη 13η Αυγούστου εστάλη ο κεχαγιά τζελεπής με έξη γαλέρας και εις τα νερά της Κρήτης έμαθεν ότι η αρμάδα των χριστιανών ήτον πολλά πλησίον και οι πασάδες στείλαντες εις τα ερά της Πάφου εξάνοιγαν δι αυτή, τα οποία ιδόντες οι χωριάται άναψαν φωτίαν δι όσα πλοία ίδον, καθώς ήτον προσταγμένα να κάμωσι.

"Τούτο μεγάλην παρήγοραν επροξένησεν εις τους αποκλεισμένους Λευκοσίας.

"Αλλ' η χαρά αυτών ου μετ' ου πολύ διελύθη ως καπνός των δυστυχών.

"Τη 15 έβαλον εις τάξιν με πάσαν ησυχίαν την στρατιωτικήν καβαλλαρίαν και προς το μεσημέριον ότε ο εχθρός ανεπαύετο αμέριμνος, εύγησαν αρματωμένοι εις τον ποταμόν, από την πόρταν της Αμμοχούστου, οδηγοί καπ. Καίσσαρ Πιοβένε Βικέντινος, ο κώμης Αλβέρτος Σκύττος, Βιολός Γραδενίγος, Τζαννέτος Δάνδολος, Γεώργιος Πανδέας, ο καβαλλιέρ Μακρίνος Ινγεγνέρης και άλλοι, οι οποίοι ορμήσαντες με ανδρείαν εύρον τον εχθρόν ήσυχον και εκυρίευσαν τα δυο πρώτα φρούρια του εχθρού.

"Οι δε Τούρκοι την ορμήν εννοήσαντες έφυγον εις την Μανδιάν, και έδωκαν την είδησιν με πολύν τρόμον, αφήνοντες όλα των και οι Ιταλοί άρπαξαν δοξάρια, σαϊτας, σπαθία, έως και τα τσουκάλια ζεστά με το φαγί και εστράφησαν.

"Αλλ' εν τω επιστρέφειν εκαταδίωξεν αυτούς ο εχθρός και άφησαν τα ουτιδανά εκείνα λάφυρα και εθανατώθησαν και μερικοί και αιχμαλωτίσθησαν και εθανατώθησαν εις εκατόν από τον εχθρόν και οι λοιποί με αταξίαν εισήλθον την Λευκοσία, φέροντες τινά λάφυρα".