6.3.1973: Ο Αρχιεπίσκoπoς Μακάριoς απoρρίπτει ως άκυρη έξ υπαρχής και αvτικαvovική τη "Σύvoδo" τωv τριώv Μητρoπoλιτώv, oι oπoίoι απoφάσισαv vα τov καλέσoυv σε δίκη απoρρίπτovτας τo Κατηγoρητήριo και Κλητήριo Θέσπισμα

S-1916

6.3.1973: Ο ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΜΑΚΑΡΙΟΣ ΑΠΟΡΡΙΠΤΕΙ ΩΣ ΑΚΥΡΗ ΕΞ ΥΠΑΡΧΗΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΚΑΝΟΝΙΚΗ ΤΗ "ΣΥΝΟΔΟ" ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΩΝ ΟΙ ΟΠΟΙΟΙ ΑΠΟΦΑΣΙΣΑΝ ΝΑ ΤΟΝ ΚΑΛΕΣΟΥΝ ΣΕ ΔΙΚΗ ΑΠΟΣΤΕΛΛΟΝΤΑΣ ΤΟΥ ΚΑΤΗΓΟΡΗΤΗΡΙΟ ΚΑΙ ΚΛΗΤΗΡΙΟ ΘΕΣΠΙΣΜΑ

Οι τρεις Μητρoπολίτες προχωρούσαν στις αποφάσεις τους για να "καθαιρέσουν" τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο ύστερα και από την τελευταία προειδοποίηση τους με την οποία τον καλούσαν να εγκαταλείψει το προεδρικό αξίωμα.

Αγγέλλοντας τις σκέψεις των τριών Μητροπολιτών (Πάφου Γενναδίου, Κιτίου Ανθίμου και Κυρηνείας Κυπριανού) ο Κιτίου Ανθιμος δήλωσε στην εφημερίδα "Ελευθερία" στις 17 Φεβρουαρίου:

"Η εσχάτως αποσταλείσα προς τον Μακαριώτατον επιστολή της Ιεράς Συνόδου, η δημοσιευθείσα προ τινων ημερών εις τον τύπον, απετέλει την τελευταίαν προσπάθειαν καλής θελήσεως της Ιεράς Συνόδου όπως αποτρέψη τον Αρχιεπίσκοπον από του να διεκδικήση και πάλιν το Προεδρικόν αξίωμα, δυστυχώς ουδεμίαν ανταπόκρισιν είχομεν εις την τοιαύτην αδελφικήν ημών προσπάθειαν και συνεπώς εξαντληθέντων των περιθωρίων, δεν δυνάμεθα παρά να συμμορφωθώμεν προς ό,τι οι Ιεροί Κανόνες διακελεύουσιν".,

Οι τρεις Μητροπολίτες συνήλθαν στις 21 Φεβρουαρίου 1973 στη Μητρόπολη Λεμεσού με την απόφαση να καθαιρέσουν τον Αρχιεπίσκοπο.

Στη σύσκεψη παρέστησαν επίσης ο Χωρεπίσκοπος Αμαθούντος Καλλίνικος και ο Αρχιμανδρίτης Μαλλούρής.

Ο Κιτίου δήλωσε μετά την πρώτη ημέρα της συνεδρίας στην εφημερίδα "Ο Φιλελεύθερος" ότι δεν κατέληξαν σε απόφαση αλλά δεν απέκλεισε ότι αυτό να γινόταν την επομένη 22 Φεβρουαρίου.

Μετά τις εργασίες της πρώτης ημέρας εξέδωσαν την ακόλουθη ανακοίνωση:

"Η Ιερά σύνοδος, ως η ανωτάτη Δικαστική Αρχή της Αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Κύπρου δεόντως συγκληθείσα υπό του πρώτου τη τάξει Πανιερωτάτου Μητροπολίτου Πάφου κ. Γενναδίου συνήλθε σήμερον 21 Φεβρουαρίου 1973 εν τη Λεμεσώ Ιερά Μητροπόλει Κιτίου και διεσκέφθη επί του εκκλησιαστικού θέματος, ήτοι της υπό του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Κύπρου κ. Μακαρίου παρά την διδασκαλίαν της Αγίας Γραφής και τας διατάξεις των Ιερών Κανόνων, ασκήσεως κοσμικής εξουσίας, και της επιμόνου αρνήσεως αυτού, όπως παραιτηθή ταύτης.

Η Ιερά Σύνοδος μελετήσασα το θέμα έλαβεν αποφάσεις αίτινες θα ανακοινωθούν εν καιρώ.

Εν τη εν Λεμεσώ Ιερά Μητροπόλει Κιτίου

τη 21η Φεβρουαρίου 1973.

Στη συνεδρία αυτή οι τρεις Μητροπολίτες συνέταξαν και απέστειλαν στον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο "Κατηγορητήριο" και "κλητήριο θέσπισμα" με το οποίο καλείτο να παρουσιασθεί μπροστά τους για να τον δικάσουν στις 7 Μαρτίου 1973 άλλως προειδοποιούσαν ότι "Εάν

παραλείψητε να εμφανισθήτε ενώπιον της Ιεράς Συνόδου εις το προαναφερθέντα τόπο και χρόνον, η Ιερά Σύνοδος θέλει χωρήσει εις την διάγνωσιν και κρίσιν της υποθέσεως ερήμην Υμών".

Με το κατηγορητήριο, υπό ημερομηνίαν 21 Φεβρουαρίου 1973 ο Αρχιεπίσκοπος κατηγορείτο ότι άσκησε κοσμική εξουσία κατά παράβαση των Ιερών Κανόνων:

Αναφερόταν στο σχετικό έγγραφο:

ΙΕΡΑ ΣΥΝΟΔΟΣ

ΤΗΣ ΑΓΙΩΤΑΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

Προς τον Μακαριώτατον

Αρχιεπίσκοπον Νέας

Ιουστιανιανής και Πάσης Κύπρου

κ.κ. Μακάριον Γ,

Ιεράν Αρχιεπισκοπήν Κύπρου

ΕΙΣ ΛΕΥΚΩΣΙΑΝ

Η Ιερά σύνοδος της Αγιωτάτης Εκκλησίας της Κύπρου συνελθούσα σήμερον τη 21η Φεβρουαρίου 1973 εν τη εν Λεμεσώ Ιερά Μητροπόλει Κιτίου, ως το Ανώτατον Δικαστήριον Α βαθμού της Εκκλησίας της Κύπρου κατά τα διακελευόμενα διά των άρθρων 9 (ια) 10 και 14 του Καταστατικού της Εκκλησίας ημών απεφάσισεν αυτεπαγγέλτως, όπως παραπέμψη και εισαγάγη και δη διά του παρόντος παραπέμπει και εισάγει Υμάς ες δίκην ενώπιον αυτής διεξαχθησομένην τη 7η Μαρτίου 1973, ημέραν Τετάρτην και ώρα 10η π.μ. εν τη εν Λεμεσώ Ιερά Μητροπόλει Κιτίου με τη κατηγορίαν ως αύτη εκτίθεται εις το παρά πόδας Κατηγορητηριον.

"Κατηγορείσθε υπό της Ιεράς Συνόδου ενεργούσης αυτεπαγγέλτως επί τω ότι:

Κατά παράβασιν της διδασκαλίας της Αγίας Γραφής και των Κανονικών διατάξεων, ως η εν τω επισυνημμένω πίνακι Α ενδεικτική παράθεσις γραφικών χωρίων και Ιερών Κανόνων εμφαίνει, επεδιώξατε δι' εκλογών- και δη των διεξαχθεισών εν Κύπρω κατά Δεκέμβριιο του 1959, Φεβρουάριον του 1968 και Φεβρουάριον του 1973 αντιστοίχως προς εκλογήν και ανάδειξιν Προέδρου της Δημοκρατίας της Κύπρου- και κατά την 16ην Αυγούστου 1960, ανελάβατε το κοσμικόν αξίωμα του Προέδρου της Δημοκρατίας της Κύπρου και έκτοτε ασκείτε τούτο αδιαλείπτως, καίτοι δε κληθείς ίνα παραιτηθήτε του εν λόγω αξιώματος, δι' εγγράφων των τριών Μητροπολιτών της Εκκλησίας της Κύπρου υπό ημερομηνίας 2 Μαρτίου 1972, 27 Μαρτίου 1972, 1 Ιουνίου 1972, 18 Σεπτεμβρίου 1972, 19 Οκτωβρίου 1972 και 25 Ιανουαρίου 1973 αντιστοίχως, ως επίσης και διά της αποφάσεως της Ιεράς Συνόδου υπό ημερομηνίαν 8 Δεκεμβρίου 1972 και 1972 (πιστόν αντίγραφον των οποίων ώδεν εν πίναξι Β,Δ,Ε,Στ, Ζ και Η αντιστοίχως) Υμείς αντετάξατε και αντιτάσσετε επίμονον άρνησιν να συμμορφωθήτε προς τας εν λόγω εισηγήσεις και απόφασιν, ως τούτο διαπιστούται έργω, αλλά και λόγω και διά των απαντητικών επιστολών Υμών υπό ημερομηνίας 19 Μαρτίου 1972, 10 Ιουνίου 197 και 18

Δεκεμβρίου 1972 αντιστοίχως" (πιστά αντίγραφα των οποίων επισυνάπτονται ώδε εν πίναξι 1,2,3,4 και 5 αντιστοίχως)

+Ο Πάφου ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ

+ Ο Κιτίου ΑΝΘΙΜΟΣ

+ Ο Κυρηνείας ΚΥΠΡΙΑΝΟΣ

ΣΗΜ: Επισυνάπτεται Κλητήριον Θέσπισμα

ΙΕΡΑ ΣΥΝΟΔΟΣ

ΤΗΣ ΑΓΙΩΤΑΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

Προς τον Μακαριώτατον

Αρχιεπίσκοπον Νέας

Ιουστιανιανής και Πάσης Κύπρου

κ.κ. Μακάριον Γ,

Ιεράν Αρχιεπισκοπήν Κύπρου

ΕΙΣ ΛΕΥΚΩΣΙΑΝ

Καλείσθε διά του παρόντος ίνα εμφανισθήτε ενώπιον της Ιεράς Συνόδου, συνερχομένης εν τη εν Λεμεσώ Ιερά Μητροπόλει Κιτίου τη 7η Μαρτίου 1973 ημέρα Τετάρτη και ώρα 10η π.μ. ως το Ανώτατον Πρωτοβάθμιον Δικαστήριον της Αγιωτάτης Εκκλησίας της Κύπρου συνωδά ταίς οικείαις διατάξεσι του Καταστατικού (άρθρα 9 (ια) 10 και 14 δι' ακρόασιν της καθ' ημών κατηγορίας, ως αύτη διατυπούται εν τω επισυνημμένω Κατηγορητήριον. Καλείται επίσης η Υμετέρα Μακαριότης όπως υποβάλη ημίν έγγραφον απολογίαν εις την εν λόγω κατηγορίαν εντός 10 ημερών από της επιδόσεως του παρόντος.

Εάν η Υμετέρα Μακαριότης επιθυμή, ίνα καλέση μάρτυρας, όπως δώσωσι μαρτυρίας ή προσαγάγωσιν αποδεικτικά στοιχεία ο ενώπιον της Ιεράς Συνόδου, δέον όπως προβή εις τας αναγκαίας διευθετήσεις, ίνα εξασφαλισθή η προσέλευσις των μαρτύρων τούτων ή η προσασωγή των εν λόγω αποδεικτικών στοιχείων.

Εάν παραλείψητε να εμφανισθήτε ενώπιον της Ιεράς Συνόδου εις τον προαναφερθέντα τόπον και χρόνον, η Ιερά Σύνοδος θέλει χωρήσει εις την διάγνωσιν και κρίσιν της υποθέσεως, ερήμην Υμών.

Πάντα τα έγγραφα και πάσαι αι σχετικαί ειδοποιήσεις δέον όπως απευθύνωνται προς την Ιεράν Σύνοδον της Εκκλησίας της Κύπρου διά της Ιεράς Μητροπόλεως Κιτίου εις Λεμεσόν.

+ Ο Πάφου ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ

+ Ο Κιτίου ΑΝΘΙΜΟΣ

+ Ο Κυρηνείας ΚΥΠΡΙΑΝΟΣ

Εν τη εν Λεμεσώ Ιερά Μητρπόλει Κιτίου

τη 21η Φέβρουαρίου 1973

ΠΙΝΑΞ Α

ΓΡΑΦΙΚΑ ΧΩΡΙΑ

1. "Ουδείς δύναται δυσί κυρίοις δουλεύειν ή γάρ τον ένα μισήσει και τον έτερον αγαπήσει ή ενός ανθέξεται και τον έτερον καταφρονήσει" (Ματθ. Στ. 24).

2. "Ουαί τω ανθρώπω εκείνω δι' ου το σκάνδαλον έρχεται" (Ματ. 1η 7).

3. "Οι άρχοντες των Εθνών κατακυριεύουσιν αυτών και οι μεγάλοι κατεξουσιάζουσιν αυτών. Ουδ' ούτως έσται, εν υμίν" (Ματθ. Κ 25-26).

4. "Ιησούς γνους ότι μέλλουσιν έρχεσθαι εκεί αρπάζειν αυτόν ίνα ποιήσωσιν αυτόν βασιλέα, ανεχώρησε πάλιν εις το όρος αυτός μόνος" (Ιωάν. Στ.15).

5."Η βασιλεία η εμή ουκ εστίν εκ του κόσμου τούτου" (Ιωάν. 1η 36).

6. Πειθαρχείν δει Θεώ μάλλον ή ανθρώποις" (Πραξ. Ε. 29).

7. "Συ ουν κακοπάθησον ως καλός στρατιώτης Ιησού Χριστού. Ουδείς στρατευόμενος εμπλέκεται ταις του βίου πραγματείαις, ίνα τω στρατολογήσαντι αρέση" (Β Τιμοθ. Β 4).

8. "Ος αν βουληθή φίλος είμαι του κόσμου εχθρός του θεού καθίστανται (Ιακ. Δ 4).

ΙΕΡΟΙ ΚΛΑΝΟΝΕΣ

Αποστολικοί Κανόνες

Κανών Στ

"Επίσκοπος ή πρεσβύτερος ή διάκονος κοσμικάς φροντίδας μη αναλαμβανέτω εί δε μη καθαιρίσθω".

Κανών ΠΑ

"Είπομεν ότι ου χρη Επίσκοπον ή πρεσβύτερον καθιέναι εαυτόν εις δημοσίας διοικήσεις, αλλά προσευκαιρείν ταις εκκλησιαστικαίς χρείαις, η πειθέσθω ουν τούτο μη ποιείν ή καθαρείσθω. Ουδείς γάρ δύναται δυσί κυρίους δουλεύειν κατά την Κυριακήν παρακέλευσιν".

Κανών ΠΓ.

"Επίσκοπος ή πρεσβύτερος διάκονος, στατεία σχολάζων και βουλόμενος αμφότερα κατέχειν ρωμαϊκήν αρχήν και ιερατικήν διοίκησιν καθαιρέσθω. Τα γαρ Καίσαρος Καίσαρι και τα του Θεού τω Θεώ.

Δ Οικουμενικής Συνόδου

Κανών Ζ

"Τους άπαξ εν τω κλήρω τεταγμένους ή και μοναστάς ωρίσομεν μήτε επί στρατείαν, μήτε επί αξίαν κοσμικήν έρχεσθαι ή τούτο τολμώντας και μη μεταμελουμένους, ώστε επιτρέψαι επί τούτο ο διά Θεόν πρότερον είλοντο αναθεματίζεσθαι.

Καρθαγένης

Κανών ΙΗ

"Ομοίως ήρεσεν ίνα Επίσκοπον και πρεσβύτεροι και διάκονοι, εκλήπτορες μη γίνωνται ή προκουράτορες, μηδέ εκ τινος αισχρού ή ατίμου πράγματος τροφή πορίζωνται. Οφείλουσι γάρ αποβλέψαι εις το γεγραμμένον ουδείς στρατευόμενος τω Θεώ εμλέκει εαυτόν πράγματι κοσμικοίς..."

ΑΒ εν Κωνσταντινουπόλει Συνόδου

Κανών ΙΑ

Τους πρεσβυτέρους ή διακόνους κοσμικάς αρχάς ή φροντίδας αποδεχομένους ή τας εν τοις οίκοις των αρχόντων λεγομένας κουρατωρείας οι θείοι και Ιεροί κανόνες καθαιρέσει καθυποβάλλουσι. Τούτο ουν και ημείς επικυρούντες και περί των λοιπών των εν κλήρω κατειλεγμένων διοριζόμεθα ως εις τις αυτών κοσμικάς αρχάς μεταχειρίζοντο, ή τας εν τοις των αρχόντων οίκοις ή προαστείοις λεγομένας κουρατωρείας αναδέχοιτο, τούτον του οικείου κλήρου εκδιώκεσθαι ουδείς γαρ δύναται κατά την του Χριστού του αληθινού Θεού ημών αυτόλεκτον και αψευδεστάτην φωνήν δυσί κυρίοις δουλεύειν".

Το κατηγορητήριο απεστάλη με ειδικό απεστελμένο στο Προεδρικό Μέγαρο.

Εγραφε η εφημερίδα "Ο Φιλελεύθερος" στις 24 Φεβρουρίου 1973 για τον τρόπο παράδοσις του κατηγορητηρίου:

"Η επίδοσις της επιστολής των τριών Μητροπολιτών εις το Προεδρικόν έγινε υπό τας ακολούθους περιστάσεις:

Οταν εισήλθον οι απεσταλμένοι των Μητροπολιτών εις το Προεδρικόν, εζήτησαν να συναντήσουν τον Μακαριώτατον.

Η απάντησις ήτο ότι ο Πρόεδρος Μακάριος ήτο απησχολημένος και ηδύναντο να δώσουν ό,τι είχον εις τον Γραμματέα Προεδρίας κ. Χάρην Βωμίδην.

"Αυτό δεν γίνεται", είπον, "έχομεν εντολήν από τους Επισκόπους να παραδώσωμεν ό,τι μας έδωσαν προσωπικώς εις τον Μακαριώτατον.

Ο κ. Βωβίδης είπε: "Και εγώ έχω εντολήν να παραλάβω αυτό που φέρνετε από τους Επισκόπους".

Οι απεσταλμένοι παρέδωσαν εν τέλει αυτό που απέστειλαν οι Μητροπολίται και έφυγαν αφού εν τω μεταξύ έλαβον από μίαν φωτογραφίαν του Μακαριωτάτου. Πλην όμως αι φωτογραφίαι δεν έφερον αφιέρωσιν αυτού".

Η απάντηση του Μακαρίου ήταν άμεση και κατηγορηματική.

Με μια σύντομη επιστολή του απέριψε το κατηγορητήριο των τριών οι οποίοι όπως ανέφερε είχαν κινηθεί "υπό αγνώστου ημίν πνεύματος".

Ακόμα χαρακτήριζε αντικανονική τη "σύνοδο"τους και την απόφαση τους "ακυρη εξ υπαρχής".

Ανέφερε ο Αρχιεπισκοπος Μακάριος στην απαντητική του επιστολή στους τρεις Μητροπολίτες στις 6 Μαρτίου καθώς οι τρεις άρχισαν να καταφθάνουν στη Μητρόπολη Κιτίκου στη Λεμεσό (στην ίδια Μητρόπολη πήγε αυτή τη φορά και ο Γραμματέας της Μητρόπολης Κυρηνείας Πολύκαρπος Ιωαννίδης:

"Τοις πανιερωτάτοις Μητροπολιταις

Πάφου κ. Γενναδίω,

Κιτίου κ. Ανθίμω, και

Κυρηνείας κ. Κυπριανώ

Πανιερώτατοι,

Εχομεν ανά χείρας "Κατηγορητήριον" υμών, υπό ημερομηνίαν 21 Φεβρουαρίου 1973, διά του οποίου κατηγορούμεθα ότι "κατά παράβασιν της Διδασκαλίας της Αγίας Γραφης και των Κανονικών διατάξεων", ανελάβομεν κοσμικήν εξουσίαν, ήτοι το αξίωμα του Προέδρου της Δημοκρατίας της Κύπρου.

Τω "Κατηγορητηρίω" επισυνάπτεται "Κλητήριον Θέσπισμα" δια του οποίου καλούμεθα, όπως εμφανισθώμεν προς απολογίαν ενώπιον υμών, συνερχομένων εν τη εν Λεμεσώ ιερά Μητροπόλλει Κιτίου την 7ην οδεύοντος μηνός Μαρτίου.

Επανειλημμένως εξεθέσαμεν εγγράφως τε και προφορικώς, τας απόψεις ημών, επί του θεματος τούτου, το ότι από έτους ηγείρατε κινούμενοι υπό αγνώστου ημίν πνεύματος, Κηδομένου του κύρους της Αγίας ημών Εκκλησίας απορρίπτομεν την διά του "Κλητηρίου Θεσπίσματος" αξίωσιν προσελεύσεως ενώπιον υμών, "ίνα μη πειραθήτε" και "εις υπόκρισιν πέσητε". Αντικανονικήν δε και αντικαταστατικήν θεωρούμεν την ως αποκαλειτε "Σύνοδον" υμών και κατ' ακολουθίαν άκυρον εξ υπαρχής της οιανδήποτε απόφασιν αυτής.

Εν τω "Κλητηρίω" αναφέρεται ότι εάν επιθυμώνεν δυνάμεθα να καλέσωμεν προς υπεράσπισιν ημών μαρτυρίας. Αλλά προς τι οι τοιούτοι μάρτυρες, τείνατε ευήκοον το ους προς την φωνήν του λαού και πληρώματος της εκκλησίας, μαρτυρίαν υπέρ ημών και καταμαρτυρίαν καθ' υμών εκφέροντος.

Κατευθύνοι Κύριος τα διαβήματα υμών εις οδόν ειρήνης".

Εν τη Ι. Αρχιεπισκοπή Κύπρου

τη 6η Μαρτίου 1973