8.2.1973: Ο Αρχιεπίσκoπoς Μακάριoς αvακηρύσσεται και πάλι Πρόεδρoς της Δημoκρατίας για τρίτη φoρά χωρίς αvθυπoψήφιo

S-1915

8.2.1973: Ο ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΜΑΚΑΡΙΟΣ ΑΝΑΚΗΡΥΣΣΕΤΑΙ ΚΑΙ ΠΑΛΙ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΓΙΑ ΤΡΙΤΗ ΦΟΡΑ ΧΩΡΙΣ ΑΝΘΥΠΟΨΗΦΙΟ

Στις 29 Δεκεμβρίου 1973 ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος, παρά την πίεση που δεχόταν από τους τρεις Μητροπολίτες Πάφου Γεννάδιο, Κιτίου Ανθιμο και Κυρηνείας Κυπριανό, να αποχωρήσει από την προεδρία, ανακοίνωσε ότι όχι μόνο δεν θα αποχωρούσε, αλλά θα διεκδικούσε εκ νέου επανεκλογή στις προεδρικές εκλογές που είχαν προκηρυχθεί για τις 18 Φεβρουαρίου 1973.

Θα ήταν η τρίτη φορά που ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος θα διεκδικούσε την προεδρία.

Ανέφερε ο Μακάριος σε λακωνική γραπτή του δήλωση στις 29 Δεκεμβρίου 1972:

"Το Υπουργικόν Συμβούλιον εις σημερινήν έκτακτον συνεδρίαν απεφάσισε την διεξαγωγήν προεδρικών εκλογών την 18ην Φεβρουαρίου 1973.

Κατόπιν σοβαράς σταθμίσεως των περί το εθνικόν μας θέμα εξελίξεων έκρινα ότι δεν θα μου ήτο δυνατόν να μη αποδεχθώ εκ νέου λαϊκήν εντολήν όπως συνεχίσω να προσφέρω τας υπηρεσίας μου από της θέσεως του Προέδρου της Δημοκρατίας".

Σε διάσκεψη τύπου στις 29 Δεκεμβρίου 1972 ο Aρχιεπίσκοπος Μακάριος απάντησε και σε μια σερά από ερωτήσεις που του υπέβαλαν οι δημοσιογράφοι σχετικά με τις θέσεις και αποφάσεις των Μητροπολιτών:

ΕΡ: Πώς είδατε την απόφασιν των τριών Συνοδικών διά την παραίτησιν σας εκ της προεδρίας ως και δι' επίπληξιν σας διότι ηρνήθητε να συγκαλέσετε Ιεράν Σύνοδον;

ΑΠ: Αντικανονική και ως μη γενομένη ήτο η "σύνοδος" των τριών Μητροπολιτών και κατ' ακολουθίαν δεν υπάρχει οιαδήποτε απόφασις.

ΕΡ: Εάν οι Αγιοι Συνοδικοί αποφασίσουν να προχωρήσουν εις προαγγελθείσαν απόφασιν περί καθαιρέσεως σας εάν δεν θα ηθέλατε παραιτηθή εκ του προεδρικού αξιώματος σκοπεύετε να συγκαλέσετε Μείζονα Ιεράν Σύνοδον;

ΑΠ: Οχι. Δεν αντιμετωπίζω τοιούτον ενδεχόμενον. Ουδέποτε επίστευσα ότι το προεδρικόν αξίωμα έρχεται εις σύγκρουσιν με τους ιερούς κανόνας τους οποίους σέβομαι. Εάν επίστευα τοιούτον τι, δεν θα παρέμενα ουδεμίαν στιγμήν εις το Προεδρικόν αξίωμα. Πιστεύω ότι το προεδρικόν αξίωμα είναι μια προσφορά την οποίαν ζητεί από εμέ το Ορθόδοξον πλήρωμα της Εκκλησίας και δεν δύναμαι να αρνηθώ τούτο.

ΕΡ: Η σύγκλησις Μείζονος Συνόδου δεν θα συνέβαλλε εις την εξομάλυνσιν των διαφορών αι οποίαι ανεφύησαν εις τους κόλπους της Εκκλησίας;

ΑΠ: Δεν νομίζω το πρόβλημα είναι τόσον σοβαρόν ώστε να θεωρήται απαραίτητος η σύγκλησις Μείζονος Συνόδου.

ΕΡ: Δύνανται οι Μητροπολίται να συγκαλέσουν Μείζονα Σύνοδον;

ΑΠ: Οχι, δεν νομίζω.

ΕΡ: Πώς βλέπετε το γεγονός ότι ο λαός της Πάφου έχει καλέσει τον Μητροπολίτην Πάφου όπως παραιτηθή;

ΑΠ: Δεν θα επεθύμουν να προβώ επί του παρόντος εις δημοσίαν δήλωσιν επί του θέματος.

ΕΡ: Εαν εις Μητροπολίτης απόσχει των καθηκόντων του δι' ωρισμένην χρονικήν περίοδον δίδεται εις τον λαόν το νομικόν δικαίωμα να καλέση αυτόν εις παραίτησιν;

ΑΠ: Νομικώς όχι.

Στις 8 Φεβρουαρίου 1973 ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος προχώρησε στις αποφάσεις του και υπέβαλε υποψηφιότητα για την προεδρία της Δημοκρατίας και καθώς ήταν ο μόνος που υπέβαλλε υποψηφιότητα ανακηρύχθηκε αμέσως Πρόεδρος χωρίς ανθυποψήφιο.

Υπέρ του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου είχαν ταχθεί από την αρχή όλα τα Κόμματα (Ενιαίο, ΑΚΕΛ, Προοδευτική Παράταξις) εκτός από το Δημοκρατικό Εθνικό Κόμμα, ΔΕΚ του Τάκη Ευδόκα, το οποίο μάλιστα είχε δασπασθεί γύρω από το θέμα αυτό.

Ο Τάκης Ευδόκας αποχώρησε από το κόμμα διαφωνώντας με την επιμονή του Στρατηγού Γρίβα μέσω της ΕΣΕΑ να μη υποβληθεί ανθυποψηφιότητα στον Μακάριο.

Την υποψηφιότητα του υποστήριξαν και πάλι, όπως στις στις προηγούμενες εκλογές, γονείς ηρώων.

Την υποψηφιότητα του Αρχιεπισκόπου πρότεινε ο Πιερής Αυξεντίου, από τη Λύση, πατέρας του ήρωα της ΕΟΚΑ Γρηγόρη Αυξεντίου, ο οποίος έπεσε στις 3 Μάρτη 1957 στο Μαχαιρά.

Καταθέτοντας την υποψηφιότητα του Μακαρίου ο γέροντας είπε:

" Αισθάνομαι μεγάλην ευχαρίστησιν διότι γνωρίζω ότι ο Μακαριώτατος θα αναλάβη και πάλιν τα ηνία διά να φέρη εις πέρας το έργον το οποίον ήρχισεν"

Την υποψηφιότητα του Μακαρίου υπστήριξαν οι ακόλουθοι επίσης γονείς ηρώων:

1. Σταύρος Πίττας, από το Φρέναρος, πατέρας του ήρωα της ΕΟΚΑ Φώτη Πίτα που έπεσε στις 2.9.1958 στον Αχυρώνα, στο Λιοπέτρι.

2. Νικόλαος Κάσπης, από το Ριζοκάρπασο, πατέρας του ήρωα της ΕΟΚΑ Παναγιώτη Κάσπη που έπεσε στις 13.10.1958 σε επίθεση εναντίον στρατιωτικής αυτοκινητοπομπής στο Ριζοκάρπασο.

3. Μιχαήλ Θεοχάρους, από τη Γαληνή πατέρας του ήρωα της ΕΟΚΑ Χαρίλαου Μιχαήλ, ο οποίος απαγχονίστηκε στις 9.8.1958 για συμμετοχή στη μάχη των Σόλων όπου σκοτώθηκε ο αγωνιστής Χαράλαμπος Μούσκος, εξάδελφος του Μακαρίου.

4. Κυριάκος Μάρκος, από τη Λεύκα πατέρας του ήρωα της ΕΟΚΑ Μάρκου Δράκου ο οποίος έπεσε στις 18.1.1957 σε σύγκρουση με τις δυνάμεις ασφαλείας στην περιοχή Τροόδους παρά τη γαλάτα.

5. Μιλτιάδης Μυλωνάς από τη Γαλάτα, πατέρας του αγωνιστή της ΕΟΚΑ Χρύσανθου Μυλωνά, ο οποίος σκοτώθηκε στις 8.10.1957 στην περιοχή Γαλάτας.

6. Μιχαλάκης Κυπριανού, από τη Λάρνακα, πατέρας του ήρωα της ΕΟΚΑ Πετράκη Κυπριανού, μαθητή ο οποίος έπεσε στις 22.3.1957 στην Ορά κατά τη διάρκεια σύγκρουσης με τις δυνάμεις ασφαλείας.

7. Σάββας Χ" Κυριάκου, από το Ακάκι, πατέρας του ήρωα της ΕΟΚΑ Μιχαήλ Σάββα που φονεύθηκε από τις Δυνάμεις Ασφαλείας στις 11.3.1957 ενώ ασχολείτο με την ανατίναξη γέφυρας έξω από το χωριό του.

8. Χαρίλαος Ζάκος, από τη Λινού, πατέρας του απαγχονισθέντος στις 9.8.1956 ήρωα της ΕΟΚΑ Ανδρέα Ζάκου, ο οποίος έπεσε στη μάχη των Σόλων.

Μάρτυρας στο σχετικό έγγραφο υπέγραψε ο Χωρεπίσκοπος Κωνσταντίας Χρυσόστομος.

Στις 6.30 το βράδυ της ίδιας ημέρας έγινε η ανακήρυξη του Προέδρου Μακαρίου σε σύντομη τελετή στο Προεδρικό Μέγαρο από τον Εφορο εκλογής Αντώνιο Αναστασιάδη.

Στη συνέχεια ο Πρόεδρος Μακάριος μίλησε σε παλλαϊκό συλλαλητήριο στην Πλατεία της Ιεράς Αρχιεπισκοπής στο οποίο όπως έγραψε ο τύπος παρέστησαν 200,000 άνθρωποι και το

οποίο αποτέλεσε συλλαλητήριο συμπαράστασης στον Αρχιεπίσκοπο στον αγώνα του εναντίον της ΕΟΚΑ Β και των τριών Μητροπολιτών.

Είπε ο Αρχιεπισκοπος Μακάριος στην ομιλία του κατά το συλλαλητήριο:

"Αισθάνομαι αιχμάλωτος της αγάπης και της εμπιστοσύνης του ελληνικού Κυπριακού λαού. Και δεν μου ήτο δυνατόν να προβάλω άρνησιν εις την λαϊκήν αξίωσιν όπως συνεχίσω την προσφοράν υπηρεσιών μου από της θέσεως του προέδρου. Με συγκίνησιν βαθείαν αποδέχομαι την ανανέωσιν της εντολής του λαού. Αποδέχομαι την λαϊκήν εντολήν και δίδω την διαβεβαίωσιν ενώπιον της παλλαϊκής ταύτης συγκεντρώσεως, ότι θα καταβάλω πάσαν φροντίδα και προσπάθειαν διά να δικαιώσω τας ελπίδας του λαού και να φανώ αντάξιος της αγάπης και της εμπιστοσύνης του. Γνώμων εις τας πράξεις μου και πυξίς εις την πορείαν μου θα είναι πάντοτε το συμφέρον του λαού, η ηθική, η πνευματική, η οικονομική και η υπό πολλών άλλων πλευρών πρόοδος και άνοδος του. Και όλως ιδιαιτέρως η εθνική δικαίωσις του.

Με την διαβεβαίωσιν αυτήν χαιρετίζω την σημερινήν παγκύπριον συγκέντρωσιν. Αι εκδηλώσεις σας είναι φωνή και παλμός της μεγάλης λαϊκής ψυχής. Εν τω προσώπω των από Καρπασίας μέχρι Πάφου και από πάσης κυπριακής γωνίας συγκεντρωθέντων εις τον χώρον τούτον χαιρετίζω ολόκληρον τον ελληνικόν Κυπριακόν λαόν, χαιρετίζω τον αγωνιστήν και ήρωα

λαόν διά τον οποίον ως ηγέτης του αισθάνομαι εθνικήν υπερηφάνειαν. Είναι λαός άξιος της λαμπράς ιστορίας και παραδόσεως του, ενσαρκωτής και εκφραστής υψηλών αρχών και αρετών.

Αλλά προς τι η σημερινή συγκέντρωσις η οποία έλαβε μορφήν και διαστάσεις, παγκυπρίου συναγερμού; Διότι ευκρινή σήματα εθνικού κινδύνου ήρχισεν εκπέμπουσα η εσωτερική κατάστασις εν Κύπρω. Ηκουσεν ο λαός τα σήματα και ησθάνθη την ύπαρξιν φοβερών κινδύνων. Ηκουσεν απειλάς, στρεφομένας εναντίον του και είδε πράξεις βίας και τρομοκρατίας, των οποίων η συνέχισις θα έχη κατάληξιν εθνικήν καταστροφήν. Ωρισμένοι κύκλοι απεργάζονται και προωθούν σχέδια αποσκοπούντα εις κατάλυσιν του κράτους και πάσης εννόμου τάξεως εις παραγνώρισιν της θελήσεως του λαού και υποταγήν του εις τον νόμον της βίας. Αποτέλεσμα βέβαιον εκ της εφαρμογής των σχεδίων τούτων θα είναι εμφύλιος σπαραγμός και όλεθρος, τα τείχη της εθνικής μας αντιστάσεως θα πέσουν και οι εχθροί της Κύπρου θα περάσουν. Αλλ' εις τα τοιαύτα σχέδια αντιτάσσεται ο λαός. Και την απόφασιν του να αντιταχθή και την θέλησιν του να αγωνισθή και να διασφαλίση την εθνικήν του επιβίωσιν διαλαλεί και διακηρύττει εις τον σημερινόν μεγαλειώδη συναγερμόν του.

Πόλεις και χωρία, βουνά και πεδιάδες της Κύπρου μετεκινήθησαν σήμερον και συνηνώθησαν και συνεπυκνώθησαν εις τον χώρον τούτον. Αυτήν την εικόνα δίδει η εξ όλης της νήσου προσέλευσις μυριάδων λαού, ο οποιος συνεκεντρώθη διά να υψώση την φωνην του και να αντιτάξη το ΟΧΙ εις τους υποκινητάς της ανωμαλίας, ΟΧΙ εις την βίαν και τρομοκρατίαν, ΟΧΙ εις τον εμφύλιον σπαραγμόν. Οι τόσον αφρόνως και υπό κάλυμμα εθνικού μανδύου απεργαζόμενοι καταστάσεις πολιτικής εκτροπής και ανωμαλίας, σχέδια δημιουργίας κράτους τρόμου και φοβίας, συνθήκας αδελφοκτονίας και ερειπίων θα προσκρούσουν εις το τείχος το

οποίον ύψωσεν ο λαός, θα προσκρούσουν εις την παλλαϊκήν αντίδρασιν, θα προσκρούσουν εις το ΟΧΙ του λαού. Ουδέποτε ο λαός θα πτοηθή, ουδέποτε θα ανεχθή την βίαν, ουδέποτε θα υποκύψη εις την τρομοκρατίαν, αλλα και δεν θα επιτρέψη τον χειρισμόν της εθνικής του υποθέσεως από εκείνους, οι οποίοι δεν έχουν την εξουσιοδότησιν του και δεν απολαύουν της εμπιστοσύνης του, το εθνικόν ζήτημα της Κύπρου είναι υπόθεσις ολοκλήρου του Κυπριακού ελληνισμού, είναι υπόθεσις Πανελλήνιος και πανεθνική. Και τον χειρισμόν δεν δύνανται να αναλάβουν ανευθύνως και πειραματικώς οιαδήποτε πρόσωπα ή καθοδηγούμενοι υπό τούτων ένοπλοι ομάδες.

Από κοινού και εν ομοφωνία μετά της ελληνικής κυβερνήσεως, κατόπιν υπευθύνου σταθμίσως όλων των συναφών προς την εθνικήν υπόθεσιν μας παραγόντων, εχαράξαμεν ενιαίαν γραμμήν επί του Κυπριακού ζητήματος. Υπάρχουν οι διαφωνούντες ως προς την ορθότητα της γραμμής. Δικαίωμα των είναι η διαφωνία. Και δικαίωμα των είναι να εκφράζουν και να υποστηρίζουν δι' οιωνδήποτε επιχειρημάτων απόψεις και να προσπαθούν να πείσουν ή να παραπείσουν τον λαόν περί της ορθότητος των. Ουδενός, όμως είναι δικαίωμα ή διά της βίας επιβολή απόψεων. Είναι απαράδεκτος και καταδικαστέα η μέθοδος της βίας διά να επιβληθούν οι ολίγοι επί των πολλών. Αλλά και πέραν τούτου, όταν Ελληνες στρέφουν τα όπλα κατά Ελλήνων, αναπόφευκτος θα είναι η εκ της αδελφοκτόνου διχονοίας εθνική συμφορά. Και θα επιχαίρουν οι εχθροί της Κύπρου διά το κατάντημά μας. Προειδοποίησιν περί επαπειλουμένης συμφοράς έστειλε και η Ελλάς, της οποίας αγωνιώδης ηκούσθη η μητρική φωνή καλούσα εις ομόνοιαν, καλούσα εις ανάνηψιν και εις περίσκεψιν, τουλάχιστον διά την κρίσιν της Ιστορίας. Ποίον σκοπόν προάγουν ποία σχέδια προωθουν αι από μηνών δρατηριοποιούμεναι ένοπλοι ομάδες οι βομβισταί και οι υποκινούντες εις εκτροπήν και ανωμαλίαν; Προωθούν την Ενωσιν, είναι η απάντησις των δραστών τοιούτων πράξεων. Ενταφιάζουν οριστικώς την Ενωσιν είναι η ορθή απάντησις, Νεκροθάπται της Ενώσεως είναι οι αναλαβόντες τοιαύτην δραστηριότητα. Αντί της Ενώνσεως προωθούν την διχοτόμησιν της Κύπρου, προωθούν την τουρκοποίησιν της και

εγκληματούν κατά της Κύπρου. Εγκληματούν κατά του Εθνους. Εάν δεν ανανήψουν φοβερά θα είναι δι' αυτούς η κρίσις της Ιστορίας.

Ως ενωτικοί παρουσιάζονται και αυτοδιαφημίζονται οι διαφωνούντες προς την χαραχθείσαν από κοινού μετά της ελληνικής κυβερνήσεως πολιτικήν γραμμήν πορείας. Και ως ανθενωτικούς κατηγορούν την τεραστίαν πλειοψηφίαν του κυπριακού ελληνισμού. Αποκρούομεν την κατηγορίαν. Ενωτικοί είναι όλοι οι Ελληνες Κύπριοι, ως και άλλοτε διεκήρυξα. Προς την Ελλάδα θα έχωμεν πάντοτε εστραμμένην την ψυχήν και την καρδίαν. Ελληνικά ιδανικά θα διαπνέουν πάντοτε την σκέψιν και την συνείδησιν μας. Την Ελλάδα θα έχωμεν πάντοτε τροφόν της υπάρξεως και των βιωμάτων μας. Και αν μη εξαρτώμενοι από ημάς παράγοντες και καταστάσεις δεν καθιστούν δυνατήν την Ενωσιν, τούτο δεν σημαίνει ότι θα παύσωμεν να είμεθα Ελληνες. Διά μέσου των αιώνων παρεμείναμεν Ελληνες και Ελληνες θα παραμείνωμεν.

Αλλ' αφού είμεθα ενωτικοί διατί διεξάγομεν συνομιλίας μετά των τουρκοκυπρίων και συνομιλούμεν περί ανεξαρτήτου ενιαίου και κυριάρχου κράτους; Διότι τούτο επιβάλλει η ωμή πραγματικότης ενώπιον της οποίας δεν δύνανται να εθελοτυφλούν ούτε η Ελληνική ούτε η Κυπριακή Κυβέρνησις, ως υπεύθυνοι χειρισταί του κυπριακού. Καταφέρονται οι αντιφρονούντες εναντίον της διαδικασίας των συνομιλιών, δεν προτείνουν όμως υπαλλακτικήν γραμμήν. Και ορθή υπαλλακτική γραμμή δεν είναι ασφαλώς η εκτροπή εις βίαν και εις ανωμαλίαν, η διάλυσις του κράτους και η δημιουργία χάους.

Αυτή είναι σήμερον, δυστυχώς, η γραμμή πορείας των προς ημάς αντιφρονούντων και παρανομούντων. Και αυτοαποκαλούνται ούτοι πατριώται. Ο πατριωτισμός όμως δεν έχει διαζύγιον από πάσαν δόσιν λογικής. Οι διαφωνούντες ως προς τον χειρισμόν έπρεπε να ζητήσουν από τον λαόν να αναθέση εις αυτούς ας ευθύνας. Και αι προεδρικαί εκλογαί παρείχον

αυτήν την ευκαιρίαν. Η μη συμμετοχή των εις τας εκλογάς μαρτυρεί αδυναμίαν. Γνωρίζουν ότι δεν έχουν την εμπιστοσύνην του λαού. Αλλ' ανεξαρτήτως τούτου, ημείς θα ηθέλαμεν τους αντιφρονούντας εις διάλογον. Διά να πεισθώμεν ή να πείσωμεν.

Ο διάλογος, ο λόγος και ο αντίλογος, η συζήτησις και η προσπάθεια πειθούς είναι η μόνη ενδεδειγμένη και εποικοδομητική οδός. Η χρήσις όπλων κατ' αλλήλων είναι οδός εθνικής αυτοκαταστροφής. Μετά χαράς βλέπουν την πορείαν μας επί της οδού αυτής οι επιβουλευόμενοι την Κύπρον. Ευρισκόμεθα εις συνομιλίας μετά των τουρκοκυπρίων. Και αποδυναμούται η θέσις μας ως συνομιλητών λόγω ασυνέτων πράξεων και εκδηλώσεων Ελλήνων Κυπρίων. Αντιλαμβάνομαι τακτικήν κωλυσιεργίας από τουρκικής πλευράς κατά τας συνομιλίας. Και ο λόγος της κωλυσιεργίας είναι η αναμονή σοβαρών επεισοδίων και χαώδους καταστάσεως μεταξύ των Ελλήνων της νήσου. Θα δημιουργηθούν τότε συνθήκαι ευνοούσαι τα σχέδια των Τούρκων.

Σύμμαχος των η διχόνοια μας. Διά τοιαύτας απροσδοκήτους συμμαχίας η Κύπρος θα αλωθή έσωθεν. Αυτό θα είναι το θλιβερόν κατάντημα, το οποίον απεργάζονται οι κύκλοι της ανωμαλίας υπονομεύοντες έσωθεν τα τείχη της εθνικής μας αντιστάσεως. Είμαι, όμως, βέβαιος ότι ο λαός δεν θα επιτρέψη την συνέχισιν της υπονομεύσεως. Θα υψωθή ως βράχος διά να ανακόψη την καταστροφικήν οδόν, την οποίαν διανοίγουν οι υποκινηταί δράσται της ανωμαλίας.

Η σημερινή παγκύπριος συγκέντρωσις είναι φωνή και ψήφος κατά της ανωμαλίας. Το σημερινόν συλλαλητήριον είναι πολύφωνος κραυγή κατά της τρομοκρατίας. Ο σημερινός παλλαϊκός συναγερμός είναι έκφρασις και διαδήλωσις λαϊκής αντιδράσεως κατά της αδελφοκτόνου διχονοίας προς την οποίαν οδηγούν παράνομοι ένοπλοι ομάδες. Η σημερινή ημέρα είναι ημέρα του λαού. Σήμερον ομιλεί ο λαός και υπαγορεύει εις την ιστορίαν το κεφάλαιον της λαϊκής κυριαρχίας. Και την βροντώδη φωνήν του λαού πρέπει να ακούσουν και οι υποκινηταί της ανωμαλίας, έστω και αν ούτοι ευρίσκωνται ομιλούντες ή ακούοντες, εις άλλο μήκος κύματος. Ομιλεί ο λαός σήμερον και εκδίδει ετυμηγορίαν. Καταδικάζει την βίαν και την τρομοκρατίαν. Καταδικάζει τους παρανόμους οπλοφόρους, τους βομβιστάς, τους προσωπιδοφόρους, τους ασυνειδήτους απεργαζομένους όλεθρον αδελφοκτονίας. Αλλά και

θετικώς εκφράζει ο λαός την θέλησιν του. Ο λαός επιθυμεί ομόνοιαν, σύμπνοιαν, συντονισμόν, δυνάμεων ομαλάς πολιτικάς εξελιξεις. Επιθυμεί ο λαός ιδιαιτέρως υπό τας σημερινάς συνθήκας, αρραγές εσωτερικόν μέτωπον. Και ενότης εσωτερικού μετώπου δεν σημαίνει ανυπαρξίαν αντιπολιτεύσεως. Επιθυμητή ήταν αντιπολίτευσις. Αντιπολίτευσις όμως, ακολουθούσα δημοκρατικάς αρχάς και ουχί καταλυτικήν πολιτικήν. Το στάδιον του εθνικού αγώνος είναι πολύ ευρύ. Και εις τον στίβον του υπάρχει χώρος δι' όλους τους επιθυμούντας να αγωνισθούν. Και ο λαός θέλει εις τον στίβον πολλους αγωνιστάς. Ουχί εις αγώνα διά να νικήσουν οι μεν τους δε αλλ' εις συναγωνισμόν και άμιλλαν εθνικής προσφοράς. Εις τοιούτον ευγενή συναγωνισμόν καλεί ο λαός και όλους εκείνους οι οποίοι ανέλαβον δραστηριότητας, καταλυτικάς του κράτους και αντί εθνικής προσφοράς, δημιουργούν ανωμαλίαν ενέχουσαν κινδύνους εθνικής συμφοράς. Αυτή είναι η ετυμηγορία του λαού ως θέσις και ως αντίθεσις ως θέλησις και ως άρνησις.

Αλλά και άλλην απόφασιν εκδίδει σήμερον ο λαός διά της επιβλητικής ενταύθα παρουσίας του. Λαϊκοί χείμαρροι συνέρρευσαν από όλα τα σημεία του Κυπριακού ορίζοντος και κατέκλυσαν ως λαοθάλασσα και πλημμυρίς την Κυπριακήν πρωτεύουσαν και δίδουν εν βοή ψήφον εμπιστοσύνης και εντέλλονται εις εμέ τη συνέχισιν υπηρεσίας από της προεδρικής θέσεως και επάλξεως. Μερικοι θέλουν την φυγήν μου. Ισως και την ανυπαρξίαν μου. Θα ήμην ευτυχής, εάν ήτο επιτρεπτή εκ του προεδρικού αξιώματος παραίτησις και φυγή μου.

Αλλά πώς να φύγω και πώς είναι δυνατόν να αποφύγω ευθύνας, τας οποίας ο λαός μου αναθέτει εις στιγμάς κρισίμους δι' αυτόν; Οχι, δεν μου επιτρέπονται η φυγή και η αποφυγή ευθυνών. Αποδέχομαι την απόφασιν και εντολήν, την οποίαν και διά βοής ο λαός εκφράζει εις το σημερινόν συλλαλητήριον. Με την επλίκλησιν της βοηθείας του Θεού με την συμπαράστασιν του λαού συνεχίζω από της προεδρικής επάλξεως την προσπάθειαν και τον αγώνα διά την αντιμετώπισιν και λύσιν των πολλών προβλημάτων και του μεγάλου προβλήματος.

Πολλά και ποικίλα είναι τα προβλήματα, αφορώντα εις τάξεις ή εις το σύνολο του λαού, τα οποία αναμένουν λύσιν. Δεν είναι του παρόντος να εκθέσω πρόγραμμα αντιμετωπίσεως και χειρισμού των εκκρεμούντων ή δημιουργουμένων προβλημάτων. Δεν θα δώσω υποσχέσεις των οποίων η πραγματοποίησις δι οικονομικούς ή άλλους λόγους είναι αμφίβολος η αδύνατος. Γνωρίζω τα ειδικά προβλήματα όλων σχεδόν των τάξεων, υπαλλήλων, και αυτοεργοδοτουμένων, εργατών και εργοδοτών, αστικών και αγροτικών, πέραν δε τούτων και τα γενικώτερα προβλήματα του συνόλου. Η μόνη υπόσχεσις την οποίαν δίδω είναι ότι η Κυβέρνησις αντιμετωπίζει πάντοτε με πραγματικήν στοργήν και ενδιαφέρον τα οιαδήποτε απαοσχολούντα τον λαόν προβλήματα και θα καταβάλλη πάσαν δυνατήν προσπάθειαν διά την επίλυσιν των. Η έχουσα την λαϊκήν εμπιστοσύνην Κυβέρνησις είναι η συνισταμένη της θελήσεως του λαού. Και είναι επομένως, ουχί ο αυταρχικός κύριος, αλλ' ο υπηρέτης του λαού, ο εργαζόμενος διά την από πάσης πλευράς πρόοδον και ευημερίαν του. Ανέπτυξα πολλάκις την πολιτικήν και τας επιδιώξεις της Κυβερνήσεως εις τους διαφόρους τομείς, έχω δε την γνώμη ότι σημαντικά υπήρξαν τα μέχρι τούδε επιτεύγματα. Και ελπίζω ότι θα συνεχισθή η ανοδική πορεία προόδου.

Ως προς την εξωτερικήν πολιτικήν, επιθυμώ να επαναλάβω ότι παραμένει αύτη αμετάβλητος.

Η Κύπρος θα συνεχίση ακολουθούσα αδέσμευτον εξωτερικήν πολιτικήν. Αυτήν την πολιτικήν γραμμήν υπαγορεύουν λόγοι αρχής και λόγοι εθνικού συμφέροντος. Τηρουμένης της αρχής της ισότητος και της μη επεμβάσεως, επιθυμούμεν την φιλίαν και την συνεργασίαν με όλας τας χώρας του κόσμου.

Η παρουσία χιλιάδων λαού εις τον χώρον ούτον μαρτυρεί, μεταξύ άλλων έγκρισιν της πολιτικής της Κυβερνήσεως. Εγκρίνει και επιδοκιμάζει ο λαός την εσωτερικήν και εξωτερικήν κυβερνητικήν πολιτικήν. Δεν θα είπω ότι όλαι γενικώς αι πράξεις της Κυβερνήσεως ή εμού ιδιαιτέρως εκπηγάζουν εξ αλαθήτου πνεύματος. Λέγω όμως ότι απορρέουν πάντοτε εκ πνεύματος αγαθού και καλής προαιρέσεως. Και ο λαός εκτιμά ουχί μόνον το αποτέλεσμα μιας πολιτικής, αλλά και την προαίρεσιν. Το σημερινόν συλλαλητήριον αποτελεί επίσης εκδήλωσιν επιδοκιμασίας ως προς τον χειρισμόν του εθνικού προβλήματος μας και την προσπάθειαν ειρηνικής επιλύσεως και εις τράπεζαν συνομιλιών, εν στενή συνεργασία μετά της ελληνικής Κυβερνήσεως. Είναι δύσκολος η πρόβλεψις και δεν γνωρίζω ποίον θα είναι το αποτέλεσμα των ενδοκυπριακών συνομιλιών. Συγχρόνως όμως θλίβομαι διότι Ελληνες Κύπριοι, έστω και ολίγοι διά των ακαταλογίστων πράξεων και ενεργειών των βοηθούν τους τούρκους εις την προβολήν αδιαλλάκτων αξιώσεων.

Βοήθεια προς τους Τούρκους και εσχάτη προδοσία είναι η κλοπή όπλων από στρατόπεδα της Εθνικής Φρουράς γειτνιάζοντας προς τουρκικά φυλάκια και αστυνομικούς σταθμούς, από τους οποίους προσωπιδοφόροι νυκτοβάται ήρπασαν τον αμυντικόν οπλισμόν διά να εξοπλίσουν αδελφοκτόνους χείρας. Και ως είναι επόμενον ενισχύεται και σκληρύνεται η θέσις των τούρκων κατά τας συνομιλίας. Ανεξαρτήτως εν πάση περιπτώσει, της πορείας και του αποτελέσματος των συνομιλιών, ο κυπριακός ελληνισμός πρέπει να γνωρίζη ότι ουδεμία συμφωνία θα υπάρξη άνευ της εγκρίσεως του. Ουδέν θα πράξωμεν προς την κατεύθυνσιν αυτήν ερήμην του λαού. Επιδιώκομεν ειρηνικήν λύσιν του εθνικού προβλήματος μας ουχί όμως οιανδήποτε λύσιν. Και δεν είμεθα διατεθειμένοι να προβώμεν εις υποχωρήσεις έναντι των Τούρκων, αι οποίαι να θέτουν εν κινδύνω το μέλλον του κυπριακού ελληνισμού. Εις τον αγώνα μας διά καλύτερον μέλλον, εις τον αγώνα διά την εθνικήν επιβίωσιν μας, συναντώμεν και θα συναντήσωμεν πλείστας δυσκολίας και αντιξοότητας. Πολλά εμπόδια παρεμβάλλονται εις την εθνικήν πορείαν μας. Ηνωμένος όμως ο αγωνιστής λαός μας θα συνεχίση την επίπονον εθνικήν πορείαν του παραμερίζων τα έξωθεν και έσωθεν παρεμβαλλόμενα εμπόδια.

Ελληνικέ κυπριακέ λαέ,

Κατά τους μακρούς αιώνας της ιστορίας σου υπέστης δοκιμασίας, υπεβλήθης εις μαρτύρια αντιμετώπισης αποπείρας εθνικής αλλοιώσεως και φυσικής εξοντώσεως σου. Αντιστάθης, όμως, και αντεπεξήλθες εις τας δοκιμασίας και τα μαρτύρια και συνετήρησες την εθνικήν σου υπόστασιν. Αλλ' η υπόστασις και το μέλλον σου ευρίσκονται και σήμερον εν κινδύνω. Η σημερινή κινητοποίησις και ο πρωτοφανής συναγερμός σου είναι έκφρασις της θελήσεως σου να σταθής εμπόδιον εις όλους εκείνους, οι οποίοι συνιστούν κίνδυνον και υπονομεύουν το μέλλον σου. Και δεν είναι ούτοι μόνον αλλόφιλοι. Είναι δυστυχώς και Ελληνες κύπριοι. Εις αυτούς δίδεις σήμερον απάντησιν και κατ' αυτών εκφέρεις καταδίκην. Η επιβλητική ενταύθα παρουσία σου μαρτυρεί απομόνωσιν εκείνων, οι οποίοι διανοίγουν ρήγματα εις το εσωτερικόν μας μέτωπον, και διαδηλοίς την απόφασιν σου να σταθής εμπόδιον εις τα καταλυτικά σχέδια του κατά του κράτους, το οποίον είναι κράτος ιδικόν σου διότι είναι τούτο η ωργανωμένη εκπροσώπησις σου. Κυβέρνησις και λαός θα αντιταχθούν εις το μωρόν έργον της εθνικής καταστροφής.

Από το σημερινόν παλλαϊκόν συλλαλητήριον και της εκδηλώσεις σου, από τας αποφάσεις και την ετυμηγορίαν σου, από την έκφρασιν της προς εμέ συμπαραστάσεως σου, αντλώ δυνάμεις. Και με ενισχυμένας τας δυνάμεις μου θα συνεχίσω από της θέσεως εις την οποίαν με έταξες τον δύσκολον αγώνα, τον κοινόν δύσκολον αγώνα δι' ευτυχέτερον μέλλον. Και ευτυχέστερον ως σταθερώς πιστεύω θα είναι το μέλλον.

Ζήτω ο ελληνικός κυπριακός λαός

Ζήτω το Εθνος.