5.2.1969: Κληρίδης- Γιωρκάτζης αvακoιvώvoυv τηv ίδρυση τoυ Εvιαίoυ Κόμματoς της Εθvικόφρovoς Συμπoλιτεύσεως.

S-1808

5.2.1969: ΚΛΗΡΙΔΗΣ-ΓΙΩΡΚΑΤΖΗΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΝΟΥΝ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΤΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΟΦΡΟΝΗΣ ΣΥΜΠΟΛΙΤΕΥΣΗΣ

Με τις διάφορες πολιτικές διεργασίες που γίνονταν άρχισε να γίνεται συνείδηση σε όλους, ακόμα και στον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, ότι έπρεπε δεξιά να οργανωθεί πάνω σε στέρεη βάση.

Τα μόνα επίσημα κόμματα που υπήρχαν ήταν το Κομμουνιστικό ΑΚΕΛ και το αντιπολιτευόμενο κόμμα της δεξιάς, το Δημοκρατικό Εθνικό Κόμμα του Τάκη Ευδόκα.

Το Πατριωτικό Μέτωπο υπήρχε μεν αλλά είχε κατακερματισθεί και ο καθένας τραβούσε το δρόμο του.

Ετσι όπως σημειώνει ο Πέτρος Πετρίδης στην Ιστορική Εγκυκλοπαίδεια της Κύπρου, Περίοδος 1959-73 τόμος Α σελίδα 307 "από τις αρχές Νοεμβρίου 1968 ο Πρόεδρος Μακάριος είχε καλέσει τον Γλαύκο Κληρίδη και του ζήτησε να αναλάβει την ηγεσία της προσπάθειας για την ίδρυση Κόμματος".

Προσθέτει:

"Υστερα από συσκέψεις με πολλούς παράγοντες, ο Πρόεδρος της Βουλής πληροφόρησε τον Μακαριώτατο, κατά το τέλος Ιανουαρίου 1969 ότι είχε αποφασίσει να αναλάβει αυτή την πρωτοβουλία. Ετοιμάστηκε ενα μνημόνιο με τις βασικές αρχές για το νέο κόμμα που συζητήθηκε στο σπίτι του Γιωρκάτζη.

Νέα σύσκεψη έγινε στις 3 Φεβρουαρίου και σ' αυτή συζητήθηκε η αντίθεση ορισμένων παραγόντων κυρίως από την Αμμόχωστο, στη συμμετοχή του Γιωρκάτζη, στην εξαγγελία της ίδρυσης του Κόμματος. Ο Γιωρκάτζης απάντησε ότι αντιδρούσαν εκείνοι που πάντα αντιδρούσαν προς τον ίδιο και σε οποιαδήποτε ενέργεια του. Οσο για ενδεχόμενη αντίθεση του προέδρου Μακαρίου να εμφανισθεί ο Γιωρκάτζης σαν παράγοντας στην ίδρυση του Κόμματος, ήταν αποφασισμένος να την παραβλέψει, παρ' όλο που τον ανησυχούσε. Πάντως για να αποφύγει οποιαδήπτοε παρεξήγηση, επέμενε ότι η ονομασία του Κόμματος θα έπρεπε να ήταν "Ενιαίον Κόμμα Εθνικόφρονος Συμπολιτεύσεως" για να φανεί ότι δεν είχε αντιλιτευτικούς σκοπούς.

Στις 5 Φεβρουαρίου ο Γλαύκος Κληρίδης ανακοίνωσε στον Πρόεδρο Μακάριο ότι το απόγευμα θα έκανε την εξαγγελία. Είπε στον Μακαριώτατο ότι στην ηγεσία θα συμμετείχε και ο Γιωρκάτζης.

Ο Μακαριώτατος δεν εξεδήλωσε καμμιάν αντίθεση, είπε όμως στον Κληρίδη ότι κατά τη γνώμη του ο Γιωρκάτζης θα του δημιουργούσε προβλήματα μελλοντικά.

Ο Κληρίδης (τουλάχιστον αυτό είπε) δεν είχε υπ' όψη του την πρόθεση του Γιωρκάτζη να εμφανισθεί μαζί του στην εξαγγελία του Κόμματος και του προκάλεσε έκπληξη όταν παρουσιάστηκε ο Γιωρκάτζης το απόγευμα στο ξενοδοχείο Λήδρα Πάλλας.

Πάντως η παρουσία του Γιωρκάτζη προκάλεσε μεταβολή της κατάστασης. Ο Πρόεδρος Μακάριος που θα ευλογούσε ουσιαστικά με δήλωση του τη δημιουργία του Κόμματος και θα καλούσε όλους να ενταχθούν σ' αυτό άλλαξε γνώμη, ενώ το κείμενο της δήλωσης είχε ετοιμασθεί από το πρωί, η έκδοση του καθυστερούσε. Τελικά εκδόθηκε αργά τη νύκτα μια δήλωση του Αρχιεπισκόπου που ήταν όμως απλώς χαιρετισμός της πρωτοβουλίας και όχι προτροπή για συμμετοχή στο κόμμα.

Αναφερόταν στη δήλωση:

"Η ύπαρξις και λειτουργία πολιτικών κομμάτων αποτελεί αναγκαίον στοιχείον υγειούς δημοκρατικού πολιτικού βίου και δύναται να συμβάλη θετικώς εις την αντιμετώπισιν πολλών προβλημάτων του τόπου.

Ως και προ τινος εδήλωσα, ευνοώ την δημιουργίαν οργανωμένης πολιτικής ζωής, διά τούτο και χαιρετίζω την αναληφθείσαν πρωτοβουλίαν διά την οργάνωσιν πολιτικού κόμματος της εθνικόφρονος παρατάξεως".

Οι αντιδράσεις έγιναν πιο σαφείς στον Γιωρκάτζη τις επόμενες λίγες μέρες όταν προσπάθησε να έλθει σε επαφή με ορισμένους παράγοντες, παρ' όλο που μερικοί από αυτούς χαιρέτισαν την κίνηση και εξέφρασαν την υποστήριξη τους, αρνήθηκαν με διάφορα προσχήματα να τον συναντήσουν. Ορισμένοι παρουσιάστηκαν αργότερα σαν στελέχη άλλου κομματος,- της Προοδευτικής Παράταξης.

Ο Γιωρκάτζης στο διάστημα αυτό προσποιόταν ότι δεν αντιλαμβανόταν την εκστρατεία των παρασκηνίων εναντίον του.

Στις ομιλίες του όμως έλεγε συχνά:

"Τι έχει ο Μακάριος μαζί μου δεν μπορώ να καταλάβω, δεν καταλαβαίνω, γιατί με πολεμά".

Ωστόσο, ο Κληρίδης, όσο και αν διαφωνούσε ο Μακάριος, ήθελε τον Γιωρκάτζη στο Κόμμα, γιατί αυτός θα αποτελούσε την ατμομηχανή που θα εργαζόταν για την οργάνωση του και θα χρησιμοποιούσε την επιρροή και τους συνδέσμους του, είτε κατά τον αγώνα της ΕΟΚΑ, είτε κατά τη διάρκεια της υπουργίας του, για τη δημιουργία του Κόμματος.

Ετσι έχοντας τα δεξιά του τον Πολύκαρπο Γιωρκάτζη ο Γλαύκος Κληρίδης, και μιλωντας στον πληθυντικό "εμείς" αφού ανακοίνωσε ότι ο Μακάριος ευνοούσε την ίδρυση του Κόμματος και ότι τον είχε δει με τον Γιωρκάτζη την προηγουμένη, ανέφερε στη διάσκεψη τύπου που συγκάλεσε στο Λήδρα Πάλλας:

"Αγγέλλομεν σήμερον προς τον κυπριακόν λαόν την απόφασιν μας όπως αναλάβωμεν πρωτοβουλίαν διά την ίδρυσιν ενιαίου δημοκρατικού κόμματος της εθνικόφρονος συμπολιτεύσεως.

Πιστεύομεν ότι η ύπαρξις και λειτουργία πολιτικών κομμάτων αποτελεί απαραίτητον προϋπόθεσιν διά κάθε δημοκρατικόν πολίτευμα, διά τούτο επιβάλλεται η δημιουργία ενιαίου δημοκρατικού Κόμματος της εθνικόφρονος συμπολιτεύσεως, η ίδρυσις του οποίου καθυστέρησε λόγω των γνωστών εις όλους μας ανωμάλων συνθηκών.

Ηχθημεν εις την απόφασιν όπως αναλάβωμεν την πρωτοβουλίαν κατόπιν ενδελεχούς σταθμίσεως όλων των δεδομένων, ρεαλιστικής εκτιμήσεως των επικρατουσών σήμερον συνθηκών και ψυχραίμου υπολογισμού των κινδύνων οι οποίοι θα προκύψουν διά τον εθνικόφρονα κόσμον της Κύπρου, εάν επιτραπή κατατεμαχισμός των δυνάμεων της εθνικόφρονος συμπολιτεύσεως.

Επιδιώκομεν την δημιουργίαν ενός κόμματος με ευρείαν λαϊκήν βάσιν, δημοκρατικόν εις την σύνθεσιν και λειτουργίαν του αυστηρώς προσηλωμένον εις τας αρχάς πραγματικού δημοκρατικού πολιτεύματος, με ηγεσίαν υπεύθυνον συλλογικώς έναντι του κόμματος, ελεύθερον εις τας αποφάσεις του, ιστάμενον υπεράνω μεμονωμένων τάξεων και προσώπων.

Είμεθα της γνώμης ότι τα σοβαρά προβλήματα, τα οποία σήμερον αντιμετωπίζει ο λαός δύναται να αντιμετωπισθούν αποτεσματικώτερον διά της ιδρύσεως ενός ενιαίου κόμματος της εθνικόφρονος συμπολιτεύσεως το οποίον να διδραματίζη ενεργόν και εποικοδομητικόν ρόλον εις την πολτικήν ζωήν του τόπου.

Πιστεύομεν ότι μόνιμος και πραγματική ευημερία, απαραίτητος προϋπόθεσις της οποίας είναι η οικονομική σταθερότης, θεμελιούται μόνον όταν λαμβάνονται υπ' όψιν και προωθούνται παραλλήλως τα συμφέροντα όλων των τάξεων εντός των πλαισίων ενός ισορροπημένου οικονομικού προγράμματος και όταν επιδεικνύεται ιδιαιτέρα φροντίς διά την άνοδον του βιοτικού επιπέδου των οικονομικώς ασθενεστέρων τάξεων. Μονόπλευρος προώθησις των συμφερόντων μιας τάξεως, δεν δύναται και δεν είναι παραδεκτόν να προέλθη διά του σφαγιασμού ή παραγνωρίσεως των συμφερόντων οιασδήποτε άλλης τάξεως.

Ο ρόλος και σκοπός ενός πραγματικού κόμματος, μη εδραζομένου επί στενής ταξικής βάσεως, είναι η ευρυτέρα θεώρησις των πολιτικών οικονομικών και κοινωνικών προβλημάτων και η εξισορρόπησις των διαφόρων επί μέρους συμφερόντων εντός των πλαισίων των γενικωτέρων συμφερόντων του τόπου και του κοινωνικού συνόλου. Τοιουτοτρόπως επιτυγχάνεται η γενική ανάπτυξις και πρόοδος ολοκλήρου του λαού διασφαλίζεται το ισχυρόν θεμέλιον μονίμου και πραγματικής καθολικής ευημερίας. Αντιθέτως κόμματα, αποσκοπούντα μόνον εις την εξυπηρέτησιν των συμφερόντων τάξεως τινος οδηγούνται συνήθως εκ των πραγμάτων εις άγονον ταξικον αγώνα, αποτέλεσμα του οποίου είναι η πολιτική και οικονομική αστάθεια της χώρας.

Πιστεύομεν επομένως ότι υπό την στέγην ενός ενιαίου πολιτικού κόμματος της εθνικόφρονος συμπολιτεύσεως υπάρχει η δυνατότης συνεργασίας και συγκερασμού όλων των τάξεων και ροπών των επί μέρους οικονομικών και επαγγελματικών ομάδων ή οργανώσεων της εθνικόφρονος παρατάξεως.

Επιθυμούμεν να καταστήσωμεν σαφές ότι η δημιουργία ενιαίου πολιτικού κόμματος της συμπολιτεύσεως δεν αποσκοπεί ή εξυπακούει την παραγνώρισιν ή υποκατάστασιν των επαγγελματικών οργανώσεων. Η ύπαρξις των οργανώσεων αυτών θεωρείται απαραίτητος διά την προβολήν προώθησιν και περιφρούρησιν κατά τρόπον υπεύθυνον των επαγγελματικών και επί μέρους συμφερόντων εντός των πλαισίων ενός γενικωτέρου ολοκληρωμένου και ισορροπημένου προγράμματος του κόμματος εις το οποίον αι επαγγελματικαί οργανώσεις θα

διαδραματίζουν ενεργόν ρόλον ενισχυόμεναι ταυτοχρόνως υπό της δυνάμεως ολοκλήρου το κόμματος.

Επιδιώκομεν το να ιδρύσωμεν κόμμα το οποίον να αντλή την δύναμιν του από το ευρύ λαϊκόν έρεισμα και να είναι τεταγμένον εις την εξυπηρέτησιν του κοινωνικού συνόλου επί τη βάσει της ισοτίμου μεταχειρίσεως πάντων.

Είμεθα πεπεισμένοι ότι διά της αναλήψεως τοιαύτης πρωτοβουλίας και αντακρινόμεθα εις την ομόθυμον και επικρατούσαν θέλησιν του εθνικόφρονος κόσμου όπως συνταχθή το συντομότερον δυνατόν εις εν ενιαίον πολιτικόν κόμμα αρχών. Πιστεύομεν ότι ο εθνικόφρων κόσμος της Κύπρου είναι ετοιμος να συνδράμη ενεργώς και ενθουσιωδώς εις την προσπάθειαν αυτήν, της υλοποιήσεως της θελήσεως του, όπως διαμορφώση κατά τρόπον ωργανωμένον και συστηματικόν την εθνικήν πολιτικήν και κοινωνικήν ζωήν του τόπου.

Συνεπείς προς την πρωτοβουλίαν την οποίαν ανελάβομεν, θα προχωρήσωμεν εις την κατάρτισιν προσωρινών επιτροπών εξ εμπειρογνωμόνων και επιστημόνων διά την διαμόρφωσιν και καταρτισμόν πλήρους και ολοκληρωμένου σχεδίου επί του εθνικού και κοινωνικού και οικονομικού τομέως, το οποίον θα τεθή ενώπιον των τελών του ιδρυθησομένου κόμματος προς συζήτησιν και έγκρισιν.

Αποφασίσαμεν περαιτέρω όπως την 2αν Μαρτίου συγκληθή παγκύπριος ιδρυτική συνέλευσις εις την οποίαν θα κληθούν να συμετάσχουν οργανώσεις, επιστήμονες και άλλοι παράγοντες του τόπου διά την συζήτησιν και έγκρισιν του πολιτικού, οικονομικού και κοινωνικού πιστεύω του κόμματος, και διά την εκλογήν κατά τρόπον απολύτως ελεύθερον και δημοκρατικόν, της ηγεσίας του.

Διά της αναλήψεως της προαναφερθείσης πρωτοβουλίας δεν επιθυμούμεν να υφαρπάσωμεν την ηγεσίαν του εθνικόφρονος κόσμου, απλώς ανελάβομεν την πρωτοβουλίαν.

Ούτε επιδιώκομεν ούτε επιφυλάσσομεν οιανδήποτε προνομιούχον θέσιν εις τους εαυτούς μας. Είμεθα έτοιμοι εντός του ενιαίου πολιτικού κόμματος της εθνικόφρονος συμπολιτεύσεως να προσφέρωμεν τας υπηρεσίας μας εξ οιασδήποτε θέσεως ακόμη και αυτής του απλού μέλους.

Εις τον λαόν εναπόκειται να περιβάλη την κίνησιν αυτήν με εμπιστοσύνην και αγάπην, να θεμελειώση την πολιτικήν οργάνωσιν και να εκλέξη ελευθέρως τους ηγέτας του κόμματος εις τους οποίους θα εναποθέση το βαρύ έργον της διερευνήσεως και εφαρμογής της θελήσεως του.

Ελπίζομεν ότι η πρωτοβουλία την οποίαν ανελάβομεν θα στεφθή υπό επιτυχίας επ' αγαθώ του Κυπριακού λαού.