12.9.1931: Σε σύσκεψη βoυλευτώv στo Σαϊττά γίvovται εισηγήσεις για παραίτηση τoυς και κήρυξη Φoρoστασίoυ, δηλαδή o λαός vα μη πληρώvει τoυς φόρoυς σε αvτίδραση στηv επιβoλή τoυ Δασμoλoγίoυ.

S-512

12.9.1931: ΣΕ ΣΥΣΚΕΨΗ ΒΟΥΛΕΥΤΩΝ ΣΤΟΝ ΣΑΙΤΤΑ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΠΑΡΑΙΤΗΣΗ ΤΩΝ ΒΟΥΛΕΥΤΩΝ ΚΑΙ ΚΗΡΥΞΗ ΦΟΡΟΣΤΑΣΙΟΥ, ΔΗΛΑΔΗ ΟΠΩΣ Ο ΛΑΟΣ ΜΗ ΠΛΗΡΩΝΕΙ ΤΟΥΣ ΦΟΡΟΥΣ ΤΟΥ, ΣΕ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΒΟΛΗ ΤΟΥ ΔΑΣΜΟΛΟΓΙΟΥ

Μετά την επιβολή του νέου δασμολογίου από τον Κυβερνήτη Ρόναλντ Στορρς με βασιλικό διάταγμα οι Ελληνες κύπριοι βουλευτές πήραν την πρώτη μεγάλη απόφαση: Με το λαό να τους καλεί σε παραίτηση και την Πολιτική Οργάνωση να αυτοδιαλύεται ουσιαστικά, αποφάσισαν ως πρώτο βήμα να μη δέχονται στο μέλλον διορισμό στο Εκτελεστικό Συμβούλιο.

Την απόφαση των Βουλευτών ανακοίνωσε ο Μητροπολίτης Κιτίου και εκπρόσωπος των Βουλευτών Νικόδημος Μυλωνάς και δημοσιεύθηκε στις 13 Μαϊου 1931:

" Τα ελληνικα μέλη του Νομοθετικού Συμβουλίου κατά τινα περί τα τέλη Απριλίου συνεδρίαν εν τη Αρχιεπισκοπή κατέληξαν εις την ομόφωνον απόφασιν ότι εις ουδένα των εν τω Νομοθετικώ αντιπροσώπων του λαού υπό τας παρούσας συνθήκας και κατόπιν της κτηθείσης πείρας επιτρέπεται από τούδε και εις το εξής να δεχθή και υπηρετή ως μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου.

Τα Ελληνικά μέλη του Νομοθετικού έχοντα υπ' όψιν αυτών ότι η εν τοιούτω Εκτελεστικώ Συμβουλίω παρουσία ιθαγενών μελών ουδεμίαν θετικήν υπηρεσίαν δύναται να ασφαλίζη εις τον τόπον, αποτελεί δε κατ'εξοχήν εκδήλωσιν συνεργασίας προς καθεστώς και δη συνεργασίας ασκόπου και αλυσιτελούς μεν διά τον τόπον δημιουργού δε μόνον συμμερισμού ευθυνών άνευ εκ παραλλήλου ενασκήσεως πραγματικής και αποφασιστικής εξουσίας, φρονούσιν ότι εις ουδένα των Ελλήνων κατοίκων της Νήσου επιτρέπεται να μετέχη των εργασιών του Συμβουλίου τούτου.

Εντολή ελληνικών μελών Νομοθετικού Συμβουλίου

Ο Κιτίου ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ

Ομως τη χαριστική βολή στην κρίση που επιτάχυνε και τις εξελίξεις, έδωσε τον Ιούλιο του 1931 η απάντηση του υπουργού Οικονομικών της Βρεττανίας στη Βρεττανική Βουλή.

Ο Βουλευτής Γκρέαμ Γουάϊτ ρώτησε τον υπουργό να πληροφορήσει το Σώμα που βρίσκονταν τα περισσεύματα που εισπράττονταν από την εποχή της αγγλικής κατοχής στα πλαίσια του φόρου υποτελείας και αυτός είπε ότι είχαν διατεθεί για την απόσβεση μέρους του τουρκικού δανείου του 1955.

Αυτό ήταν σε αντίθεση με όσα είχε υποσχεθεί ο Κυβερνήτης Ρόναλντ Στορρς δηλαδή ότι θα κατέβαλλε προσπάθεια να αποδοθούν στην Κύπρο.

Λεπτομέρειες της απάντησης του Υπουργού δημοσίευσε η εφημερίδα" Ελευθερία" στις 18 Ιουλίου 1931:

" Σχετικώς με την αφορώσαν τα εκ του φόρου της υποτελείας περισσεύματα επερώτησιν του Αγγλου βουλευτού Γουάϊτ, την οποίαν μας είχε καταστήση γνωστήν τηλεγράφημα του εν Αθήναις ανταποκριτού μας, δημοσιεύομεν κατωτέρω λεπτομερεστέρας πληροφορίας, αρυόμενοι ταύτας εκ των εν Λονδίνω τηλεγραφικών ειδήσεων του αθηναϊκού τύπου και του διανεμηθέντος σχετικού Δελτίου της Εθνικής Οργανώσεως:

Δις την Βουλήν των Κοινοτήτων ο Φιλελεύθερος βουλευτής κ. Γκρέαμ Γουάϊτ υπέβαλε την ακόλουθον επερώτησιν προς τον υπουργόν των Οικονομικών:

α). Ποία είναι η σημερινή κατάστασις εν σχέσει προς το ποσόν το συγκεντρωθέν εκ των περισσευμάτων των εξ 92,000 λιρών φόρου της υποτελείας και το οποίον ποσόν ανερχόμενον εις 11,000 λιρών ετησίως παρεκρατείτο από του 1878 (αφ'ης η Κύπρος κατελήφθη υπό της Αγγλίας μέχρι του 1927).

Προς τούτο η Α.Π. ο Μητροπολίτης Κιτίου προσεκάλεσεν εις σύσκεψιν άπαντα τα μέλη του Νομοθετικού Συμβουλίου διά το απόγευμα της σήμερον.

Ως τόπος συσκέψεως ωρίσθη ο Σαϊττάς.

Ως πληροφορούμεθα, κατά την σύσκεψιν ταύτην θα εξετασθή η όλη πολιτική κατάστασις εν συσχετισμώ προς την ατελεσφόρητον ιδιαιτέραν συνέντευξιν των Ελληνικών μελών μετά του Κυβερνήτου, την εις ώτα μη ακουόντων ηχήσασαν ενωτικήν παράγραφον της αντιφωνήσεως, την αυθαιρεσίαν, της εν Λονδίνω διαθέσεως των Κυπριακών

περισσευμάτων προς αλλοτρίους της νήσους σκοπούς και τελευταίον την διά διατάγματος εν Συμβουλίω επιβολήν του νέου δασμολογίου.

Σχετικώς προς την προϊούσαν χειροτέρευσιν της καταστάσεως ο αντιπρόσωπος Ορεινής κ. Θ.

Θεοδότου απέστειλε προς τους συναδέλφους του και τον τύπον δακτυλογραφημένην προκήρυξιν εν η εισηγείται την υιοθέτησιν αδιαλλάκτου πολιτικής υποδεικνύων συγκεκριμένως τας κατά την αντίληψιν του, ακολουθητέας αποφασιστικάς μεθόδους τας οποίας και θ' αναπτύξη κατά την σημερινήν εν Σαϊττά σύσκεψιν".

Στη σύσκεψη ακούστηκαν διάφορες εισηγήσεις. Αλλοι πρότειναν όπως οι βουλευτές υποβάλουν την παραίτηση τους και άλλοι όπως κηρυχθεί Φοροστάσιο δηλαδή ο λαός να μη πληρώνει τους φόρους του και όπως μποϊκοταρισθούν τα βρεττανικά προϊόντα.

Εγραφε η "Ελευθερία" στις 16 Σεπεμβρίου:

"Το απόγευμα του παρελθόντος Σαββάτου, μετά πρόσκλησιν του Πανιερωτάτου Μητροπολίτου Κιτίου, συνήλθον εις Σαϊττάν τα Ελληνικά μέλη του Νομοθετικού Συμβουλίου, διά να ανταλλάξουν σκέψεις και λάβουν αποφάσεις, επί της δημιουργηθείσης πολιτικής καταστάσεως μετά την διάθεσιν των εν Λονδίνω Κυπριακών περισσευμάτων προς αλλοτρίους σκοπούς και την επιδειχθείσα προς το Νομοθετικόν Συμβούλιον περιφρόνησιν διά της επιβολής του υπ' αυτού καταψηφισθέντος τελωνειακού δασμολογίου.

Εις την σύσκεψιν προσήλον άπαντα τα Ελληνικά μέλη του νομοθετικού συμβουλίου πλην του κ. Ν. Κλ. Λανίτου απουσιάζοντος εις Αθήνας. Μετά βραχείαν εισήγησιν του Μητροπολίτου Κιτίου κ. Νικοδήμου, έλαβον τον λόγον άπαντες οι παριστάμενοι, ως εικός δε το θέμα περιεστράφη εις το τι θα έπρεπε να γίνη προς τελεσφόρον αντιμετώπισιν της καταστάσεως.

Υπό τινων υπεστηρίχθη η γνώμη ότι με το πραξικόπημα του δασμολογίου επιβάλλετο η σύσσωμος παραίτησις των ελληνικών μελών του νομοθεικού συμβουλίου εις ένδειξιν διαμαρτυρίας διά την επιδειχθείσαν προς το αντιπροσωπευτικόν αυτό σώμα καταφρόνησιν, αλλ' η πλειονότης των παρισταμένων διεφώνησε δι' ευνοήτους λόγους, κατόρθωσε δε να προσελκύση προς την άποψιν της και τους ευαρύθμους υποστηρικτάς της ιδέας της παραιτήσεως.

Διευθετηθέντος ούτω του προσωπικού ζητήματος των κυρίων "βουλευτών" η σύσκεψις κατέληξεν εις την απόφασιν, όπως αναθέση το βάρος και τας ευθύνας της αντιμετώπισης της καταστάσεως εις τον Κυπριακόν λαόν. Προς τούτο δε απεφασίσθη κατ' αρχήν όπως γίνουν συστάσεις και αποκλεισμού των αγγλικών εμπορικών παοϊόντων ανκαι τινες σχετικώς με το πρώτον ζήτημα προέβησαν εις την εύστοχον παρατήρησιν ότι οι πλείστοι των κατοίκων έχουν πληρώση ήδη τους φόρους των.

Οπωσδήποτε εκρίθη εν τέλει καλόν, όπως η ανωτέρω απόφασις περί φοροστασίου και μποϊκοτάζ των Αγγλικών προϊόντων τεθή υπό την κρίσιν της Εθνικής Οργανώσεως, ήτις και συγκαλείται οσονούπω προς τούτο, μεθ' ο θα επακολουθήση δευτέρα σύσκεψις των ελληνικών μελών του Νομοθετικού εν Λευκωσία.

Κατά την σύσκεψιν ταύτην συνέβη και εν επεισόδιον, οφειλόμενον εις τον αστυνομικόν Κώσταν Θεοδοσιάδην, γνωστόν υπό το παρώνυμον Νατ Πίγκερτον. Ούτος παρεξηγήσας την φιλειρηνικήν εκείνην συγκέντρωσιν ως επαναστατικήν συνέλευσιν εκρύβη εις το παράπλευρον της αιθούσης της συνεδριάσεως δωμάτιον διά να παρακολουθήση τη βοηθεία του χωρίζοντος τας δύο δωμάτια ξυλίνου διαφράγματος, τα συμβαίνοντα, αλλά γενόμενος αντιληπτός εξεδιώχθη εκείθεν υπό του Π. Μητροπολίτου και των άλλων μελών της συσκέψεως".

Στο ανακοινωθέν που δόθηκε στη δημοσιότητα επιβεβαιωνόταν ότι οι αποφάσεις που είχαν ληφθεί ή και ήσαν ομόφωνες θα τίθεντο ενώπιον της εθνικής Οργάνωσης, πράγμα που σήμαινε ότι οι βουλευτές αναγνώριζαν πλέον τις αποφάσεις της οργάνωσης πράγμα που δεν έκαναν μέχρι τότε:

"Απαντες οι Ελληνες βουλευταί πλην του κ. Λανίτου απουσιάζοντος εις Αθήνας συνήλθον εις σύσκεψιν το παρελθόν Σάββατον 12 τρέχοντος εν Σαϊτά και διεσκέφθησαν επί της πολιτικής καταστάσεως, ως διεμορφώθη εσχάτως συνέπεια των αυθαιρέτων πράξεων της αγγλικης κυβερνήσεως εν σχέσει προς τα περισσεύματα του Φόρου Υποτελείας εις την επιβολήν του Δασμολογίου διά Βισιλικού διατάγματος".

Η σύσκεψις παρετάθη από τας 4 μ.μ. μέχρι των 8 μ.μ. ελήφθησαν δε αποφάσεις ομόφωνοι ανάλογοι προς την δημιουργηθείσαν κατάστασιν, αίτινες και θα υποβληθώσιν ενώπιον της εθνικής οργανώσεως, ήτις θα συγκληθή κατά διαβιβασθείσαν προς τον Μακαριώτατον πρόεδρον της παράκλησιν της Ελλήνων βουλευτών".