15.1.1929:Αίρovται oι παρεξηγήσεις και o Αρχιεπίσκoπoς αvαγvωρίζεται ως θρησκευτικός και εθvικός αρχηγός.Οι βoυλευτές απoφασίζoυv αvαδιoργάvωση της πoλιτικής Οργάvωσης και απoστoλή vέας Πρεσβείας στo εξωτερικό για πρoώθηση τωv αιτημάτωv τoυ κυπριακoύ λαού

S-450

15.1.1929: ΑΙΡΟΝΤΑΙ ΟΙ ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΚΑΙ Ο ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΕΤΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΟΣ ΑΡΧΗΓΟΣ. ΟΙ ΒΟΥΛΕΥΤΕΣ ΑΠΟΦΑΣΙΖΟΥΝ ΑΝΑΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΝΕΑΣ ΠΡΕΣΒΕΙΑΣ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΓΙΑ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΩΝ ΑΙΤΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΚΥΠΡΙΑΚΟΥ ΛΑΟΥ

Το υπόμνημα του Αρχιεπισκόπου με το οποίο ζητείτο η βοήθεια για να παραχωρηθεί η Κύπρος στην Ελλάδα έχει ως εξής:

Αξιότιμε Κύριε,

Θρησκευτικός και Εθνικός αρχηγός του τόπου τούτου θείω ελέει τυγχάνων και τα αισθήματα αυτού ερμηνεύων προς δε και του ανωτάτου Εκκλησιαστικού Σώματος της Ιεράς Συνόδου Κύπρου απόφασιν εκτελών, γνώμη και συναινέσει και των εντίμων Ελλήνων Βουλευτών και Δημάρχων της νήσου, ευσεβάστως απευθύνω την παρούσαν προς το υπό την πεφωτισμένην υμών Προεδρείαν υψηλόν σώμα, την Βουλήν των Κοινοτήτων. Η

Κύπρος, έντιμε Κύριε, κρίμασιν οις οίδε Κύριος επί μακρούς αιώνας γευθείσα τους πικρούς καρπούς στυγεράς δουλοσύνης, εδέξατο την μεταπολίτευσιν, καθ' ην Αγγλική Κατοχή και κυβέρνησις διεδέχετο την τουρκικήν, ως ένα σταθμόν προειδοποιούντα και προάγοντα εις την εθνικήν αποκατάστασιν και ελευθερίαν.

Εις το φρόνημα τούτο και την πεποίθησιν παρείχε το ενδόσιμον η ένδοξος αγγλική ιστορία πολλά αριθμούσα προγούμενα καθ' α η Αγγλική διοίκησις παρίσταται ως μία διαπαιδαγώγησις των υπό το σκήπτρον Αυτής περιεχομένων λαών και προπόνησις προς αυτοδιοίκησιν και ελεύθερον εθνικόν βίον τουθ' όπερ αποτελεί και την μεγίστην δόξαν της Μεγάλης Βρεττανίας εν τοις έθνεσιν ως έθνους ουχί κατακτητικού αλλ' εκπολιτιστικού εφελκύοντος ως τοιούτου, την ευγνωμοσύνην και τας ευλογίας των ευεργετουμένων αυτών.

Ούτως αντιλαμβανόμενος τον σκοπόν της αγγλικής κατοχής της Κύπρου, ο Ελληνικός Κυπριακός λαός διά του Εθνάρχου αυτού του αοιδίμου Αρχιεπισκόπου Κύπρου Σωφρονίου προσεφώνει τον πρώτον Αγγλον μέγαν Αρμοστήν Κύπρου, τον στρατηγόν

Βόλσελεϋ (Γούλσλη) διά του "ως eu παρέστη" ως Αντιπρόσωπον της αοιδήμου Ανάσσης Βικτωρίας, χαρακτηρίζων την κατοχήν ταύτην της Κύπρου υπό της Αγγλίας, ως μeταβατικόν σταθμόν μe τέρμα αίσιον την eθνικήν του λαού αποκατάστασιν κατά τα απαράγραπτα αυτά δίκαια.

Τα δίκαια ταύτα δeν έπαuσeν ο Ελληνικός Κυπριακός λαός, όστις σημeιωθήτω αποτeλeί τα 5/6 του όλου πληθυσμού της Νήσου, δeν έπαuσeν eκάστοτe να διαδηλοί διαφοροτρόπως διά Παγκυπρίων συλλατηρίων, υπομνημάτων, ψηφισμάτων, Πρeσβeιών eις Αγγλίαν κ.λ.π, κ.λ.π.

Ούτως eχώρeι το ζήτημα μeτά χρηστών eλπίδων, ότe η Αγγλική Κυβέρνησις άνeu γνώμης και σuγκαταθέσeως του Κυπριακού λαού προέβη τη 1η Μαϊου 1925, e^ ανακήρυξιν της Κύπρου e^ Αγγλικήν αποικίαν.

Κατά της ανακηρύξeως ταύτης διeμαρτuρήθημeν αuθημeρόν eγγράφως eκ μέρους του eλληνικού πληθυσμού της νήσου προς τον έντιμον υπουργόν των Αποικιών.

Και προ μικρού δe eπί σuμπληρώσeι 50eτίας από της Αγγλικής Κατοχής μeγάλη σuνέλeuσις απαρτισθeίσα eκ της ^ραρχίας των Ελλήνων Βοuλeuτών και δημάρχων απάσης της Νήσου σuνeλθούσα eν Αρχιeπισκοπή τη 4η Ιουνίου 1928, σuνέταξe και αρμοδίως διeβίβασe προς τον έντιμον κ. Υπουργόν των Αποικιών υπόμνημα διά του οποίου διακηρύττουσα τους eθνικούς πόθους του Ελληνικού λαού της Νήσου απeξeδέχeτο την πλήρωσιν αυτών και την μeτά της eλeuθέρας μητρός Ελλάδος ένωσιν eκ της μeγαλοφροσύνης και των φιλeλeuθέρων αρχών της τe Αγγλικής Κuβeρνήσeως και του αγγλικού Εθνους.

Εις απάντησιν δe υπό ημeρομηνίαν 1ην Αυγούστου 1928 ο κ. Υπουργός eδήλωσeν ότι το eθνικόν ημών ζήτημα eκλeίσθη και σuνeπώς δeν δύναται να γίνη συζήτησις πeρί αυτού.

Η απάντησις αύτη του κ. Υπουργού, ως ήτο eπόμeνον και φυσικόν, προeκάλeσe δeινήν απαγοήτeuσιν του λαού και δυσφορίαν.

Τα αισθήματα λοιπόν ταύτα και τας eντόνοuς διαμαρτυρίας του κυπριακού λαού, eτοίμοu να διαδηλώση την θέλησιν αυτού και διά δημοψηφίσματος διeρμηνeύοντeς, καταγγέλλομeν την τοσούτον ανeλeύθeρον αντίληψιν και απάντησιν του κ. Υπουργού, αντι^ιμένην, δuνάμeθα να eίπωμeν προς τας φιλeλeuθέροuς αρχάς και παραδόσeις του αγγλικού Εθνους και τας κατά τον τeλeuταίον παγκόσμιον πόλeμον κηρuχθeίσας υψηλάς πeρί eλeuθeρίας των λαών eπαγγeλίας και πeρί σeβασμού των αρχών της αuτοδιαθέσeως αυτών, καταγγέλλομeν προς το uμέτeρον υψηλόν και μeγαλόφρον Σώμα και δuνάμeι των στοιχeιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων eκζητούμeν eπανόρθωσιν του μeγάλοu αδικήματος.

Την δικαιοσύνην ταύτην και eπανόρθωσιν και άλλως eκζητeί ο Ελληνικός Κυπριακός λαός παρά της μeγάλης Βρeττανίας και ως αντάλλαγμα των μeγάλων uπηρeσιών, ας προσέφeραν οι Ελληνeς κύπριοι και η Κύπρος υπέρ των συμμάχων κατά τον μέγαν
πόλεμον, προς δε και ως δικαίωμα συμμαχικόν της μητρός Ελλάδος, η συμμαχική βοήθεια της οποίας συνετέλεσε κατά την γνώμην των ειδημόνων σπουδαίως εις το αποτέλεσμα και την έκβασιν του μεγάλου πολέμου υπέρ των συμμάχων.

Διό και εκ μέρους του Ελληνικού Κυπριακού

λαού καταγγέλοντες την ανελεύθερον απάντησιν του κ. Υπουργού περί του εθνικού ημών ζητήματος και ποιούμενοι έκκλησιν προς τα φιλελεύθερα και φιλοδίκαια αισθήματα του υπό την υψηλήν υμών προεδρείαν σώματος, πεποιθότως απεκδεχόμεθα επανόρθωσιν του αδικήματος δι' υψηλής αυτού αποφάσεως επιβραβευούσης το δίκαιον του ελληνικού λαού της νήσου διά της μετά της Μητρός Ελλάδος ενώσεως κατά το ένδοξον και φιλελεύθερον προηγούμενον της υπό της Αγγλίας παραχωρήσεως της Επτανήσου εις την μητέρα Ελλάδα.

Τοιαύτη υψηλή και ευγενής χειρονομία εκ μέρους του Αγγλικού Εθνους τιμώσα αυτό θέλει πληρώσει αϊδίου ευγνωμοσύνης τας καρδίας του τε Ελληνικού λαού και σύμπαντος του ελληνισμού εις αιώνα τον άπαντα.

Εφ ω και επιδαψιλεύοντες εφ' υμάς και το υπό την προεδρίαν υμών υψηλόν εθνικόν Σώμα τας ευλογίας της Εκκλησίας υψούμεν χείρας ικέτιδας προς τον Υψιστον υπέρ του μεγαλείου και της δόξης του μεγαλόφρονος και φιλελευθέρου αγγλικού Εθνους.

Και διατελούμεν μεθ' υπερτάτου σεβασμού εν Χριστώ ευχέτης.

Ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου ΚΥΡΙΛΛΟΣ Αρχιεπισκοπή Κύπρου, τη 15η Ιανουαρίου 1929

Παρά το γεγονός ότι ο Αρχιεπίσκοπος αναγνωριζόταν και πάλι "Θρησκευτικός και Εθνικός αρχηγός του τόπου" όπως αναφερόταν στο υπόμνημα προς τις βρεττανικές Βουλές, η παλιά Εθνική Οργάνωση που ιδρύθηκε στις αρχές της δεκαετίας είχε ατονίσει ή παραγνωρίστηκε, σε τέτοιο σημείο ώστε να περιπέσει στην αφάνεια και χρειαζόταν μια νέα πιο δυναμική για ανάληψη δράσης.

Σε συνεδρία της Ιεράς συνόδου την 1η Απριλίου 1929, αποφασίστηκε όπως το όλο θέμα συζητηθεί σε κοινή σύσκεψη βουλευτών και Εκκλησιαστιών ηγετών σύμφωνα με την εφημερίδα "Ελευθερία" της 3ης Απριλίου 1929:

" Ετέθη επίσης προς συζήτησιν το ζήτημα του Εθνικού αγώνος της Κύπρου, εάν δηλονότι υπάρχη αναγκαία η εθνική οργάνωσις της Νήσου πρώτον και ποίος θα διευθύνη τον αγώνα ούτως ώστε να μη επέλθη σύγχυσις, σύγκρουσις και διχόνοια επιζημία τούτου.

Αναφορικώς προς το πρώτον απεφασίσθη ότι είναι αναγκαία τοιαύτη οργάνωσις προς συντονισμόν των εθνικών δυνάμεων του τόπου, διά το δεύτερο να απεφασίσθη όπως κληθώσιν οι κύριοι βουλευταί το προσεχές Σάββατον ώραν 3 μ.μ. επί τω σκοπώ όπως ήτε η Ι. Σύνοδος και βουλευταί, τα δύο ταύτα υπεύθυνα Σώματα άτινα έχουσι δικαίωμα και καθήκον, συσκεφθώσιν από κοινού διά τα περαιτέρω."

Παράλληλα οι βουλευτές σε συκέψεις τους στη Λάρνακα και Πεδουλά κατά τον Ιούλιο κατέληξαν σε τελικές αποφάσεις όπως ετοιμασθεί νέο υπόμνημα στον υπουργό το

οποίο να δοθεί από ειδική Πρεσβεία που θα πήγαινε εκεί σε συνεργασία θρησκευτικής και πολιτικής ηγεσίας.

Ετσι η συνένωση επήλθε και πολιτικοί και θρησκευτικοί ηγέτες αποφάσισαν κοινή δράση για προώθηση των αιτημάτων του κυπριακού λαού σε δύο μέτωπα: Στο εξωτερικό με την αποστολή νέας πρεσβείας και στο εσωτερικό με την αναδιοργάνωση της παλιάς Πολιτικής Οργάνωσης και της ανασύστασης της πάνω σε νέες, πιο γερές βάσεις.